წმიდა გრიგოლ პალამას ხსე­ნე­ბას ორ­ჯერ ვდღე­სას­წა­უ­ლობთ - 14 ნო­ემ­ბერ­სა და დიდ­მარ­ხვის მე­ო­რე კვი­რას. წმიდა მამა მთე­ლი ცხოვ­რე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში სიტ­ყვით თუ საქმით იბ­რძო­და მართლმადი­დებლუ­რი სარ­წმუ­ნო­ე­ბი­სათ­ვის. მან ოცი წლი­სამ და­ტო­ვა კონ­სტან­ტი­ნო­პოლი და წმი­და ათო­ნის მთა­ზე ბე­რად აღიკ­ვე­ცა. 1340 წელს იგი და­უბ­რუნ­და ბიზანტი­ის დედა­ქა­ლაქს, რა­თა დოგ­მა­ტურ ბრძო­ლა­ში ჩაბ­მუ­ლი­ყო.

   1347 წელს წმი­და  გრი­გოლ პა­ლა­მა თე­სა­ლო­ნი­კის არ­ქი­ე­პის­კო­პო­სი გახ­და, თუმ­ცა მას არ და­უ­ტო­ვე­ბია კონ­სტან­ტი­ნო­პო­ლი, სა­დაც თოთ­ხმე­ტი წლის მან­ძილ­ზე რამ­დე­ნი­მე საეკლე­სიო კრე­ბა და სი­ნო­დი შედ­გა. ამ თავ­ყრი­ლო­ბებ­ზე იგი თე­ო­ლო­გი­უ­რი რა­ცი­ო­ნიზ­მის მიმ­დე­ვარ­თა წი­ნა­აღ­მდეგ გა­მარ­თულ პო­ლე­მი­კა­ში მო­ნა­წი­ლე­ობ­და, ათო­ნის მთის ისიხას­ტი ბე­რე­ბის ას­კე­ტუ­რი და მის­ტი­კუ­რი სწავ­ლე­ბის შე­სა­ხებ ეკა­მა­თე­ბო­და კა­ლაბ­რი­ელ ბერს ბარ­ლამს, აკ­ვინ­დი­ნეს, გრი­გო­რას. ამ­გვა­რი ღვაწ­ლის აუ­ცი­ლებ­ლო­ბამ აი­ძუ­ლა იგი მი­ე­ტო­ვე­ბი­ნა ათო­ნის მთის სუ­ლი­ე­რი გა­რე­მო, ლოც­ვა-მჭვრე­ტე­ლო­ბი­თი ცხოვ­რე­ბა და დრო­ე­ბით თე­სა­ლო­ნი­კის კა­თედ­რას დაბ­რუ­ნე­ბო­და.

   დაწ­ვრი­ლე­ბით არ მოვ­ყვე­ბი წმი­და მა­მის გად­მო­ცე­მას, რის­თვი­საც მას არა­ერ­თხელ მკაც­რად აგე­ბი­ნეს პა­სუ­ხი. ამ­ჯე­რად, ვფიქ­რობ, უფ­რო მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია არა დოგ­მა­ტუ­რი, არამედ კა­ნო­ნი­კუ­რი მხა­რე, რო­მე­ლიც ცხად­ყოფს: ჭეშ­მა­რი­ტე­ბის კრი­ტე­რი­უმს ფლობს ეკ­ლე­სია და არა კრე­ბა. აი, რას წერს მა­გისტრ-იღუ­მე­ნი მო­დეს­ტა თა­ვის თხზუ­ლე­ბა­ში, რომე­ლიც წმი­და გრი­გოლ პა­ლა­მას ეძ­ღვნე­ბა:

   "მარ­თა­ლია, წმი­და პა­ლა­მამ და­ტო­ვა კონ­სტან­ტი­ნო­პო­ლი, თით­ქმის ორი წე­ლი­წა­დი მოღ­ვა­წე­ობ­და ჰე­რაკ­ლეს ერთ-ერთ მო­ნას­ტერ­ში და არა­ნა­ი­რად არ ერე­ო­და პო­ლი­ტი­კა­ში, 1343 წელს პატ­რი­არ­ქმა კა­ლე­კამ, რა თქმა უნ­და, აკ­ვინ­დი­ნეს და­ბეზ­ღე­ბით, დე­და­ქა­ლაქს გა­მო­იწ­ვია წმინ­და­ნი და ცი­ხე­ში ჩას­ვა. მი­ზე­ზი ვი­თომ მრა­ვალ­ღმერ­თი­ა­ნო­ბის სწავ­ლე­ბის გავ­რცე­ლე­ბა და კან­ტა­კუ­ზინ­თან კავ­ში­რი გახ­და. სა­ჭი­რო იყო ბრალ­დე­ბას კა­ნო­ნი­კუ­რი სა­ხე ჰქო­ნო­და. ამი­ტომ პატ­რი­არ­ქმა კა­ლე­კამ სთხო­ვა ან­ტი­ო­ქი­ის პატ­რი­არქს ეგ­ნა­ტეს, რომ განე­ხი­ლა პა­ლა­მას სწავ­ლე­ბა. ეგ­ნა­ტე 1344 წელს ჩა­მო­ვი­და ბი­ზან­ტი­ა­ში, გა­ე­სა­უბ­რა კა­ლე­კას და სრუ­ლი­ად გა­უ­სა­მარ­თებ­ლად და­უ­წე­რა პა­ლა­მას საბ­რალ­დე­ბო თხზუ­ლე­ბა. კალეკამ გა­მო­აქ­ვეყ­ნა ეს ტექ­სტი, ხო­ლო მომ­დევ­ნო 1345 წელს წმი­და გრი­გოლ პა­ლა­მას სამ­ხი­ლებ­ლად და და­სას­ჯე­ლად ბი­ზან­ტი­ა­ში მო­იწ­ვია კრე­ბა.

   საპ­ყრო­ბი­ლი­დან სა­სა­მარ­თლო კრე­ბა­ზე მო­იყ­ვა­ნეს პა­ლა­მა. მან დამ­წუხ­რე­ბულ­მა იხი­ლა თა­ვი­სი ად­რინ­დე­ლი თა­ნა­მებ­რძო­ლე­ბი (მა­გა­ლი­თად, ნი­კი­ფო­რე გრი­გო­რა­სი, რო­მე­ლიც მას­თან ერ­თად იყო ბარ­ლა­ა­მის წი­ნა­აღ­მდეგ მარ­თლმა­დი­დებ­ლო­ბი­სათ­ვის ბრძო­ლა­ში). ისი­ნი ახ­ლა მი­სი ბრალ­მდებ­ლე­ბი და მტრე­ბი გამ­ხდა­რიყ­ვნენ. ყვე­ლა იყო მის წი­ნა­აღ­მდეგ და არა­ვინ – მის­კენ, უფ­რო ზუს­ტად - მარ­თლმა­დი­დებ­ლო­ბის­კენ. დიდ­ხანს ეკა­მა­თე­ბო­და წმი­და მა­მა ბრალ­მდებ­ლებს და სა­ბო­ლო­ოდ დარ­წმუნ­და, რომ მხო­ლოდ მსჯავ­რდე­ბა სურდათ მი­სი. ამის შემ­დეგ მან გა­დაწ­ყვი­ტა არც კი ეპა­სუ­ხა ბრალ­დე­ბე­ბი­სათ­ვის. მა­შინ პატ­რი­არ­ქმა კა­ლე­კამ მრა­ვალ­ღმერ­თი­ა­ნო­ბის გავ­რცე­ლე­ბა დას­წა­მა პა­ლა­მას, გა­ნა­ყე­ნა იგი ეკლე­სი­ი­სა­გან და კვლავ საპ­ყრო­ბი­ლე­ში გაგ­ზავ­ნა.

   ამ­გვა­რად გა­დაწ­ყვი­ტეს წმი­და გრი­გოლ პა­ლა­მას საქ­მე ორ­მა პატ­რი­არ­ქმა და კრე­ბამ. მაგ­რამ ვინ იყო მარ­თა­ლი? სი­ცოც­ხლე­ში­ვე გა­ა­მარ­თლეს წმი­და პა­ლა­მა. დი­დი მხარ­და­ჭე­რა ჰპო­ვა პა­ლა­მიზ­მმა იო­ა­ნე კან­ტა­კუ­ზი­ნის იმ­პე­რა­ტო­რო­ბის ხა­ნა­ში და მრა­ვა­ლი წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბის მი­უ­ხე­და­ვად ოფი­ცი­ა­ლურ მარ­თლმა­დი­დებ­ლურ სწავ­ლე­ბად და­ად­გი­ნეს ვლა­ქერ­ნის მო­ნას­ტერ­ში 1351 წელს.

   წმი­და გრი­გოლ პა­ლა­მა 1359 წელს 63 წლის ასაკ­ში გარ­და­იც­ვა­ლა. 1378 წელს ეკ­ლე­სი­ამ ეს "სვე­ტი და სიმ­ტკი­ცე ჭეშ­მა­რი­ტე­ბი­სა" წმინ­და­ნად შე­რაც­ხა. ჭეშ­მა­რი­ტე­ბი­სათ­ვის ერთგულ მებ­რძოლს ასე გა­ნა­დი­დებს ეკ­ლე­სია: "მარ­თლმა­დი­დებ­ლო­ბი­სა სა­სან­თლეო და ეკლე­სი­ი­სა სიმ­ტკი­ცეო და მოძ­ღვა­რო, მო­ნა­ზონ­თა სამ­კა­უ­ლო, ღმრთის­მეტ­ყვე­ლე­ბი­სათ­ვის მბრძო­ლო უბ­რძოლ­ვე­ლო, საკ­ვირ­ველ­თმოქ­მე­დო გრი­გო­რი, თე­სა­ლო­ნი­კი­სა სი­ქა­დუ­ლო, მქა­და­გე­ბე­ლო საღ­მრთო­ი­სა მად­ლი­საო, ევედ­რე მა­რა­დის ცხოვ­რე­ბად სულ­თა ჩვენ­თა".

   გუ­ლის­ხმავ­ყოთ, ძმა­ნო, ეს ის­ტო­რია, არა­ნაკ­ლე­ბი სა­ყუ­რად­ღე­ბო, ვიდ­რე ფლო­რენ­ცი­ის კრე­ბა. თუმ­ცა ხსე­ნე­ბულ ამ­ბავს მეტ­ნაკ­ლე­ბად იც­ნობს სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ო­ბა, ხო­ლო პირველის შე­სა­ხებ, ვგო­ნებ, არც სმე­ნი­ათ თვით გა­ნათ­ლე­ბულ ადა­მი­ა­ნებ­საც კი.  

Xareba.net - ის რედაქცია