სხვადასხვა ქვეყნებში კერპთაყვანისცემის ფორმები საფუძვლიანა-დაა გაანალიზებული დეკანოზ თეიმურაზის (უიარაღო) წიგნში „რე-ლიგიების ისტორია". მასში ვრცლადაა მოთხრობილი ძველი და ახ-ალი რელიგიების ისტორია, მათი წარმოშობისა და განვითარების გზები. ჩვენც ამ ავტორის ნაშრომს დავეყრდნობით და დავიწყებთ ეგ-ვიპტით.

   ეგვიპტეში სახელმწიფო იდეოლოგია და რელიგია განუყოფელი ერ-თიანობა იყო.

   ეგვიპტურ რელიგიაში დიდ როლს ასრულებდა კოსმოგენური შეხე-დულებების სისტემა, ანუ მოძღვრება სამყაროს წარმოშობასა და მოწესრიგებაზე, ამ პროცესში ღვთაებათა ფუნქციაზე...

   ეგვიპტელების წინაშე გადაშლილი იყო მთელი სამყაროს პანორამა: ციური სხეულები, დედამიწა, სტიქიები, მცენარეები, ცხოველები, მი-ნერალები, ადამიანი. მათი წარმოშობა, ბუნებრივია, უკავშირდებოდა ღმერთების სახელს, რომლებიც თავის მხრივ, გენეზისს პოულობდნენ ერთ რომელიმე ღვთაებაში, როგორც უზენაეს ძალაში. ასეთი უზენა-ესი ღვთაება ეგვიპტეში ძირითადად მზე გახლდათ. ძველი დროიდან წამყვანი იყო მზის ღვთაება - რა. ცალკეული მითიური ციკლების თანახმად, სამყაროს შემქმნელად და მზის ღვთაება რას დამბადებლად ცხოველი ან ფრინველი გვევლინება; ერთ-ერთი ვერსიით, მზე ოქროს ხბოს სახით იშვა ცისაგან. ცას განასახიერებდა უზარმაზარი ძროხა, რომელიც პირველქმნილი ქაოსიდან ამოვიდა.

   ღვთაება რას აღზევებამ ხელი შეუწყო მის დაახლოებას მეორე ღვთა-ებასთან - ატუმთან. შედეგად ეს ორი ღვთაება გაერთიანდა. ეგვიპტის ოფიციალურ პანთეონში ჩნდება ახალი ღვთაება - რა-ატუმი.

   საერთოდ, ღვთაება რა არასდროს კარგავდა აქტუალობას. მისი კულ-ტი იმდენად ძლიერი იყო, რომ თვით ფარაონი გამოცხადდა რას შვი-ლად.

   როგორც ვხედავთ, მზესთან დაკავშირებულ ღვთაება რას ცენტრალ-ური ადგილი უკავია ეგვიპტეში. ძველი ეგვიპტის რელიგიას შესაძ-ლოა მზის რელიგიაც ვუწოდოთ.

  მოგვიანებით წინა პლანზე ღვთაება ამონი გამოვიდა. ეს ღვთაებაც მზესთან იყო დაკავშირებული. თავდაპირველად ამონი იყო უშუა-ლოდ თებეზ მთავარი ღვთაება. მოგვიანებით იგი შეერწყა მზის ღვთაების - რას კულტს და ამონ-რა ეგვიპტის უზენაესი ღვთაება გა-ხდა.

  ეგვიპტურ პანთეონს შეადგენდა უთვალავი ლოკალური ღვთაება, რომლებსაც თავიანთი ფესვებით უძველესი დროის ფეტიშებამდე მი-ვყავართ.

   და ბოლოს თავად ეგვიპტის ფარაონები ცხადდებოდნენ ღვთაებად და ღვთაების შვილად. (ამის შესახებ ცალკე ვისაუბრებთ).

   ეგვიპტური რელიგია გარკვეული პოპულარულობით გამოირჩეოდა. ბერძნები აღფრთოვანებულნი იყვნენ ეგვიპტელთა საოცარი მიღწევე-ბით. მაგრამ სულ სხვაგვარი იყო ბიბლიური ხედვა. ჭეშმარიტი ღმე-რთის თაუვანისმცემელი ებრაელების აზრით, ეგვიპტური პანთეონი წყვდიადის, ცრურწმენებისა და ჯადოქრობის სიმბოლოთა სამყაროს განასახიერებდა. ეგვიპტის გამოცდილებას გმობს ბიბლია, აღიქვამს მას, ვით „ცთომილებებისა და სიცრუის ნიმუშს". ეს აზრი წითელ ზო-ლად გასდევს ძველ აღთქმას. ებრაელები ზიზღითა და გაოცებით უყურებდნენ იეროგლიფების ქვეყანას, ვინაიდან ადამიანები თაყვანს სცემდნენ... კერპებს.¹

¹რელიგიების ისტორია. დეკ. თეიმურაზი (უარაღო). თბ. 2013. გვ. 30.

მოამზადა დეკანოზმა კონსტანტინე ჯინჭარაძემ