ფენომენალიზმი - ახალი დროების ერთ-ერთი დამახასიათებელი ნიშან-თვისებაა. ესაა მცდელობა, გამოიკვლიო სამყარო იმგვარად, თითქოს მასში მხოლოდ ფენომენი (მოვლენები) არსებობს. ამავე დროს ტაბუდადებულია საუბარი არსებითზე (сущности), ყოფიერების არსისა და მისი მნიშვნელობის შესახებ. (wikipedia).

   ამ განმაახლებლური კონცეფციისთვის, რომელმაც გასაქანი საღვთისმეტყველო მოდერნიზმშიც ჰპოვა, ნიშანდობლივია შემეცნების ექსპერიმენტული მეთოდი. დასავლური ფილოსოფია და ღვთისმეტყველება XVI-XVII საუკუნეების შემდეგ გაჯერებულია მსგავსი მეთოდების კვლევა-ძიებებით. ეს ვითარება ვერ ჰგუობს დოგმატურ რწმენას, ყოფიერების არსის თეორიულ, სისტემურ ჩამოყალიბებას. ასეთი რამ „სქოლასტების" მიერ განყენებულ თეორიებად, „იურიდიზმად" ირაცხება. ამ სახელწოდების მიღმა კი მართლმადიდებლური ღვთისმეტყველება მოიაზრება.

   ექსპერიმენტული ცოდნის ჭეშმარიტი შემეცნების წინააღმდეგ ბრძოლა აღორძინების ეპოქიდან პირად (კოლექტიურ) გამოცდილებაზე გადასვლა შეგრძნების სანაცვლოდ მზერაზე (ხედვაზე) უარის თქმას ნიშნავს.

   შედეგად მანამდე დაცული ზღვარი „ცოდნასა" (შემეცნება) და „შეხედულებას" (მოსაზრებას) შორის მოისპო. „ვარაუდის მოდელი" ჭეშმარიტების დამადასტურებელ კრიტერიუმად იქცა. საყოველთაოდ აღიარებული ზუსტი შემეცნების (მაგ. ფიზიკის) სწავლება „დოგმატისტების" ახირებად მიიჩნიეს, ხოლო თავად „დოგმატიზმი" - საფრთხედ ჭეშმარიტი შემეცნებისთვის (შაპინი. XVII ს.).

   როგორც ვხედავთ, ფენომენალიზმი უპირისპირდება დოგმატიზმს.

   საქმე ისაა, რომ გამოცდილებისადმი (ექსპერიმენტული) შემეცნება ვერ იძლევა პასუხს საგნის (მოვლენის) არსის შესახებ. მაგრამ ეს გარემოება არა ნაკლად, არამედ ღირსებადაა შერაცხილი, ვინაიდან ამ მეთოდი მრავალი რთული, გადაულახავი ბარიერი „დაიძლია".

   ფენომენალიზმი სიბრმავის ერთგვარი დადასტურებაა - ეს ძიებაა დახუჭული თვალებით, რომელსაც არ შეუძლია მოგცეს დადასტურებული, შეუცდომელი სწავლება, მით უფრო მაშინ, როდესაც ეს სარწმუნოებრივ საკითხებს ეხება.

   ფენომენალიზმის ინტელექტუალური სნეულების პრობლემა გახლავთ ის, რომ ცოდნას შემთხვევით ინფორმაციაში, ამსოფლიურში, ხრწნადში, გაურკვეველ პირად გამოცდილებაში ეძებს. ამ გზით ლამობს ის შეიცნოს ღვთაებრივი ჭეშმარიტების შესახებ.

   წმ. მამები კი სულ სხვა მეთოდს გვირჩევენ.

   ნეტარი ავგუსტინე ამბობს: „ადამიანს სურს გონება მიმართოს სხეულისკენ, ხოლო მზერა - ღვთისკენ; ეს იმიტომ, რომ ცდილობს სხეული გამოიკვლიოს, თან სულიერი დაინახოს, რაც ვერ მოხდება... ამ შემთხვევაში თვალის მოქმედება გასაგებია, ვინაიდან ხედვისთვისაა შექმნილი, მაგრამ არასწორია სულთან მიმართებაში, რომელსაც უზენაესი სილამაზის ჭვრეტისთვის მიცემული აქვს გონება და არა თვალი".1

   ღირსი იოანე დამასკელი გვიმტკიცებს:

   „უნდა ვიცოდეთ, რომ აღქმა (რომელიმე საკითხის), რომელიც მიიღწევა მხოლოდ გონებით, შეუძლებელია სწავლის ან თანდაყოლილი ნიჭის გარეშე, ვინაიდან ეს ვერ მოხდება გრძნობების (განცდების) მეშვეობით, იმიტომ რომ, მგრძნობელობა მეხსიერებაში თავისთავად ნარჩუნდება, მისაწვდომი კი მხოლოდ მაშინ გეძლევა, თუკი რაიმე შევისწავლეთ".2

   წმ. მამებისთვის საღმრთო განგებულების შემეცნების საკითხში ცენტრალური ადგილი არა პირად (ან კოლექტიურ) გამოცდილებას, არამედ ღვთივგანცხადებულ დოგმატურ სწავლებას ენიჭება.

   ფენომენალიზმის, ვით თვითსრულყოფის სინდრომით აღჭურვილი მოდერნისტები აშენების ნაცვლად, რეალურად ანგრევენ ადამიანის სულიერ სამყაროს, იმიტომ რომ, არ არსებობს ჭეშმარიტი ცოდნა ჭეშმარიტების შემეცნების გარეშე. ამ ნიშნით, ფენომენალიზმი არა უბრალოდ მცდარი შეხედულება, არამედ სულიერი სნეულების, მეტიც - სულიერი სიკვდილის ნიშანია.

   ყველაფერი დაიწყო იმით, რომ ჭეშმარიტი ფილოსოფია და მეცნიერება ექსპერიმენტის საგანი გახდა, რასაც არა ფილოსოფია, არამედ ფსევდოფილოსოფია და სოფისტიკა ეწოდება. შემდეგ ეს მეთოდი ღვთისმეტყველებაშიც (ჯერ დასავლურში, შემდეგ „მართლმადიდებლურში") შემოიჭრა და ჭეშმარიტი დოგმატური ცნობიერება ვარაუდებს (პირად შეხედულებებს, პირად გამოცდილებებს) დაუქვემდებარა. არსებითად, ასეთი თეოლოგი ავტომატურად სოფისტების (ანუ მოდერნისტების) რიცხვს მიეკუთვნება. აქედანაა მოდერნისტების მიდგომაც: ისაუბრე ღმერთზე რაც გსურს, პირადი გამოცდილების, კერძო აზრის საფუძველზე. შემდეგ ეს კერძო აზრი (თეოლოგუმენი) ოსტატურად უნდა აქციო „მამებისეულ ღვთისმეტყველებად".

1 Блаж. Августин. ციტ. Р. Вершило. Опытное познание в учении А. Шмемана. Antimodern.ru.

2 იქვე. Antimodern.ru.