ეკლესიას და სახელმწიფოს სრულიად განსხვავებული და ამავე დროს ერთმანეთთან მჭიდროდ დამაკავშირებელი დანიშნულებანი გააჩნია. განსხვავება გახლავთ ის, რომ ეკლესია ზრუნავს ადამიანის სულზე, სახელმწიფო კი, უხეშად რომ ვთქვათ - მის სხეულზე.

   რას ნიშნავს სულის ცხონება? ეკლესიური სწავლებით ცხონება არის ადამიანის სამოთხეში მოხვედრა. აცხოვნო სული, ნიშნავს მოამზადო იგი საშინელი გამოცდისათვის, საზვერეებისათვის, რაც გარდაცვალების შემდეგ გველოდება. საზვერეების წარმატების გავლის შემდეგ ადამიანი ზეციურ სასუფეველს იმკვიდრებს. არსებითი მომენტია ის, რომ ადამიანის მიწიერი ცხოვრება განიხილება, როგორც ფრაგმენტი მისი მარადიული არსებობისა. ანუ, ხილულ, მატერიალურ სამყაროში ისე უნდა განევლოთ წლები, რომ არამატერიალური სამყაროს იმ ნაწილში მოვხვდეთ, სადაც მარადიული სიხარულია.

   რას, ნიშნავს სხეულის გადარჩენა? ადამიანისთვის ცხოვრების კარგი პირობების მოწყობას, მისი უფლებების დაცვას, ძალადობისა და აგრესიისაგან თავის დაღწევას. ამ ამოცანის განხორციელებისთვის საჭიროა ჯარი - საზღვრების დასაცავად, პოლიცია - შინაგანი წესრიგის დასამყარებლად და სხვა მოქალაქეთა მოთხოვნებისა და მომსახურების დაწესებულებებში. ამ ინსტიტუტების ერთობას, მთავრობის ხელმძღვანელობით, სახელმწიფო ეწოდება.

   რა უფრო მნიშვნელოვანია ადამიანისათვის - ეკლესია თუ სახელმწიფო? რასაკვირველია ეკლესია. იგი ხომ მარადიულ ცხოვრებას გვანიჭებს, სახელმწიფო კი წუთისოფლის მოწესრიგებაზე ზრუნავს. დაკვირვებული ადამიანები ხვდებიან, რა დიდი როლი აკისრია ეკლესიას მათ ცხოვრებაში. ამას სახელმწიფოც ხვდება, ამიტომაც ცდილობს მაქსიმალურად ხელსაყრელი პირობები შექმნას ეკლესიის ფუნქციონირებისთვის. ეკლესია თავის მხრივ აკურთხებს მთავრობას და მხედრობას, ანუ „კეისარს", მრევლს კი მოუწოდებს დაემორჩილონ ხელისუფლებას და დაიცვან კანონები. ასე რომ ეკლესია და სახელმწიფო, განსხვავებული ფუნქციების მიუხედავად, ურთიერთავსებენ ერთმანეთს და ერთ საერთო საქმეს აკეთებენ. ასეთ ბრძნულ ურთიერთდამოკიდებულებას „სიმფონია" ეწოდება.

   მკითხველი ალბათ მიხვდა, რომ საუბარია რაღაც გამოგონილ და არარეალურ საზოგადოებაზე. ასეთ იდეალურ ურთიერთობას ზოგჯერ უახლოვდებოდა კაცობრიობა, თუმცა სრულყოფილად განხორციელებას ვერასოდეს ახერხებდა, რადგან ამისთვის სამივე ინსტანცია იდეალური უნდა იყოს - ერი, ეკლესია და სახელმწიფო. ასეთი ბედნიერი დამთხვევა კი პრაქტიკულად შეუძლებელია.

   არასწორი ისაა, რომლის დროს სახელმწიფო კარგავს სწორ წარმოდგენას თავისი როლისა და დანიშნულების შესახებ. მატერიალური ცხოვრების ორგანიზაციით დაკავებული, იგი ივიწყებს თავის მოვალეობებს. ხელისუფლება იწყებს ხელმძღვანელობას პრინციპით: „წესრიგი წესრიგისათვის", ან კიდევ უფრო სახიფათოდ: „სახელმწიფო სახელმწიფოსთვის", ანუ, სახელმწიფო ეკლესიას უყურებს, როგორც ქვეყანაში დისციპლინის დამამყარებელ ერთ-ერთ სასარგებლო ორგანოს. ანუ იგი ეკლესიაზე მაღლა აყენებს თავს. აყალიბებს ცეზაროპაპიზმს, რაც ნიშნავს საერთო ხელისუფლების უმაღლეს ინსტანციად აღიარებას. სახარების სწავლების საპირისპიროდ: „მიეცით კეისარს კეისრისა და ღმრთისა ღმერთსა" (ლუკ. 20, 25), „კეისარი" მოგვიწოდებს, ყველაფერი მივუძღვნათ მხოლოდ მას, თითქოს იგი არა უბრალოდ მმართველი, არამედ სასულიერო პირიც". ასეთი გადახრის შედეგი კი ძალზე სავალალოა.

   გავიხსენოთ პეტრე I - ის ეპოქა, რომელიც თამამად შეიძლება დავახასიათოთ კლასიკურ ცეზაროპაპიზმად, როგორც მამა გიორგი ფლოროვსკი ამბობს: „პეტრე უბრალოდ ვერ ამჩნევდა ეკლესიას" - იგულისხმება ერთ-ერთი სასარგებლო ინსტიტუტი. მან პატრიარქი შეცვალა სინოდით, რომელიც პრაქტიკულად ხელისუფლების ერთ სამინისტროს წარმოადგენდა. მიუხედავად სრული არარელიგიურობისა, პეტრეს გააჩნდა ერის სულიერი კონტროლის პრეტენზია. პრაქტიკულად კი ეკლესიაში პოლიციური კონტროლის სტრუქტურა ჩამოაყალიბა. მისი ბრძანებით მღვდელი ვალდებული იყო აღსარებაში მოსმენილი „უცხო მსჯელობები" სპეც - სამსახურებისთვის გადაეცა. ანუ, სინანულის საიდუმლო, რომლის აღსრულება მღვდლებს ხელდსახმის შემდეგ ენიჭებათ, პეტრემ მიითვისა. - უბრალოდ, აიღო და მიითვისა! პეტრეს ხასიათიდან გამომდინარე ძნელი არ არის წარმოიდგინო, რა გზით ანხორციელებდა იგი „ცოდვების მიტევებას" - სასტიკი სასჯელებით და თვით სიკვდილით დასჯითაც კი. რა თქმა უნდა პეტრეს სხვა ეკლესიური საიდუმლოებების შესრულების პრეტენზიაც გააჩნდა, მაგრამ იმ დროს ხალხი მტკიცე იყო რწმენაში, ამიტომ ამის ნებას არ დართავდა. თუმცა მღვდელმსახურთა და ეპისკოპოსთა კურთხევა და დანიშვნა მის გარეშე არ ხდებოდა.

   მსგავსი სიტუაცია დღესაც შეინიშნება. სახელმწიფო დღესაც (შეიძლება ისე, როგორც არასდროს) ეკლესიას ზემოდან დაჰყურებს.

   თავდაპირველად იგი ეკლესიის გარკვეულ პრაქტიკულ სარგებელს აღიარებს, თუმცა პარალელურად თავის აღმზრდელობით სწავლებას ქადაგებს: პერსპექტივაში კი საერთოდ ეკლესიის გარეშე ცხოვრებისთვის ამზადებს საზოგადოებას. მორწმუნეები მათთვის „ბნელი" ადამიანებია, რომლებიც უნდა გაანათლონ მატერიალიზმით, მეცნიერული ათეიზმით და მოდერნიზმით. როდესაც მორწმუნეები მნიშვნელოვნად შემცირდებიან. წამოაყენებენ პრინციპებს: „გამოვყოთ ეკლესია სახელმწიფოსაგან". იურიდიული თვალსაზრისით ეს სრულიად აბსურდულია, რადგან ეკლესია აგრძელებს სახელმწიფოს საზღვრებში არსებობას და მასზე ვრცელდება ყველა სახელმწიფო კანონი თუ დადგენილება, მაგრამ ისტორიულად ძალიან მნიშვნელოვანი და პრინციპული ნაბიჯია, რადგან სახელმწიფო ოფიციალურად უკუაგდებს „სიმფონიას".

   რა ხდება შემდეგ? სახელმწიფო, „კეისარი", რომელმაც ერის არამარტო მატერიალური, არამედ სულიერი დაპურების პრეტენზია განაცხადა, ვერ ასრულებს თავის მოვალეობას. ამიტომ ხალხი რწმენას უბრუნდება. ეკლესიური სწავლების მოთხოვნილება იბადება, ეკლესიები შენდება.

   მეორე უკიდურესობაა, როდესაც ეკლესია აჭარბებს თავის პრეროგატივას. აქვს რა ზემოქმედება ადამიანთა სულებზეც. მას კიდევ უფრო მეტი უნდა. - მატერიალურადაც წარმართოს საზოგადოება. იგი ცდილობს მაქსიმალურად მიითვისოს სახელმწიფოს ფუნქციები, მაგრამ, რადგანაც მღვდელი ვერ გახდება პოლიციელი ან მებაჟე, მოითხოვენ საეკლესიო ხელისუფლების საეროზე მაღლა დაყენებას. ასეთ წყობას ეწოდება პაპოცეზარიზმი. პაპისტების მაგალითი გვიჩვენებს, რომ ისინი ბერებს - ეკლესიის ზნეობრივ ძალას იყენებენ პოლიტიკური მიზნებისათვის. მაგალითად იეზიტური ორდენი გახლავთ მძლავრი საიდუმლო პოლიციური ორგანიზაცია კათოლიკურ ეკლესიაში. ისინი არა მარტო შპიონაჟით არიან დაკავებულნი, არამედ აშკარა ტერორიზმითაც. შედეგად კი მონაზვნობამ მონაზვნობის სახე დაკარგა, ეკლესიამ კი - ეკლესიის.

   ასე რომ „სიმფონიისაგან" დაშორების ორივე გზა ეკლესიური ცხოვრების დასუსტებას იწვევეს, ცეზაროპაპიზმის დროს ეკლესია იდევნება გარედან. „კეისრის" მიერ, პაპოცეზარიზმის დროს კი გადაგვარება შიგნიდან ხდება.

   დღეს მყარად უნდა ვიცოდეთ, რომ ჩვენი სულიერი აღმავლობა არ არის დამოკიდებული „სიმფონიაზე" ეს გამორიცხულია, რადგან ეკლესია ვერავისთან ვერ დაამყარებს ჰარმონიულ ურთიერთობას. თანამედროვე „კეისარი" - საკრედიტო საბანკო კაპიტალია. დღეს დოლარის სამეფო იმდენად ძლიერია, რომ არ საჭიროებს ეკლესიის დახმარებას. მეტიც, მას ეკლესია საერთოდ არ სჭირდება, მისი ძირითადი მიზანი და იდეალი ხომ ადამიანის „ეკონომიკურ მხეცად" გადაქცევაა. ამიტომ ილუზიები უნდა განვაგდოთ და მტკიცედ ვიცოდეთ, რომ სამყაროს აღსასრულამდე ჩვენ დავრჩებით „მცირე სამწყსოდ", რისთვისაც მადლობა ღმერთს! ამ გზით ჩვენ არც ცეზაროპაპიზმში მოვხვდებით და არც პაპოცეზარიზმში.

Xareba.net - ის რედაქცია