წმიდა მარკოზ ეფესელი და ფლორენციის უნია

 1437 წელს კონ­სტან­ტი­ნო­პო­ლის სა­მე­ფო კა­რის ინი­ცი­ა­ტი­ვით გა­ი­მარ­თა ფე­რა­რო-ფლო­რენ­ცი­ის კრე­ბა. მას იმ­პე­რა­ტო­რი იო­ა­ნე პა­ლე­ო­ლო­გი და რო­მის პა­პი ევ­გე­ნი მე­თა­უ­რობ­დნენ. კრე­ბის მი­ზა­ნი იყო მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი აღ­მო­სავ­ლე­თის რო­მა­ულ-კა­თო­ლი­კურ და­სავ­ლეთ­თან შე­ერ­თე­ბა. გა­ერ­თი­ა­ნე­ბის უმ­თავ­რე­სი სა­ბა­ბი კი ბი­ზან­ტი­ის იმ­პე­რი­ის მძი­მე პო­ლი­ტი­კუ­რი ვი­თა­რე­ბა გახ­და. ბერ­ძენ­თა მდგო­მა­რე­ო­ბა მა­შინ მარ­თლაც სა­ვა­ლა­ლო იყო. ბი­ზან­ტი­ის ხელ­ში მხო­ლოდ კონ­სტან­ტი­ნო­პო­ლი და მი­სი შე­მო­გა­რე­ნი რჩე­ბო­და.

 ლა­თი­ნებ­მა მძი­მე დღე­ში ჩა­ვარ­დნილ ბერ­ძენ­თა თა­ნაგ­რძნო­ბის ნაც­ვლად მო­ინ­დო­მეს გა­მო­ე­ყე­ნე­ბი­ნათ ვი­თა­რე­ბა – ხელ­საყ­რე­ლად მიჩ­ნე­უ­ლი მო­მენ­ტი ბერ­ძენ­თა სრულ სა­ეკ­ლე­სიო კა­პი­ტუ­ლა­ცი­ას უნ­და და­ეგ­ვირ­გვი­ნე­ბი­ნა. ბი­ზან­ტი­ის მხა­რეს წარ­მო­ად­გენ­დნენ: იმ­პე­რა­ტო­რი, კონ­სტან­ტი­ნო­პო­ლის პატ­რი­არ­ქი, სხვა სა­პატ­რი­არ­ქო­ე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, მიტ­რო­პო­ლი­ტე­ბი, ეპის­კო­პო­სე­ბი, კლი­რო­სი, გა­მო­ჩე­ნი­ლი ჩი­ნოს­ნე­ბი და ცნო­ბი­ლი ღვთის­მეტ­ყვე­ლე­ბი. ლა­თი­ნე­ბის მხა­რეს გა­მო­დი­ოდ­ნენ: რო­მის პა­პი, კარ­დი­ნა­ლე­ბი, გან­სწავ­ლუ­ლი თე­ო­ლო­გე­ბი. ორი­ვე მხა­რეს ერ­თობ­ლი­ვი ძა­ლის­ხმე­ვით უნ­და და­ეს­ვა წერ­ტი­ლი მრა­ვალ­სა­უ­კუ­ნო­ვა­ნი გან­ხეთ­ქი­ლე­ბი­სათ­ვის აღ­მო­სავ­ლე­თის ეკ­ლე­სი­ა­სა და რომს შო­რის. კრე­ბებ­ზე ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი სარ­წმუ­ნო­ე­ბის სა­და­ვო სა­კით­ხებს გა­ნი­ხი­ლავ­დნენ გან­თქმუ­ლი ღვთის­მეტ­ყვე­ლე­ბი.

 თავ­და­პირ­ვე­ლად ფე­რა­რო­ში მიმ­დი­ნა­რე მსჯე­ლო­ბა შე­და­რე­ბით თა­ვი­სუ­ფა­ლიც იყო და გარ­კვე­ულ­წი­ლად გულ­წრფე­ლიც. მა­ლე ცხა­დი შე­იქ­ნა, რომ ბერ­ძე­ნი იე­რარ­ქე­ბი ძნე­ლად მი­დი­ოდ­ნენ დათ­მო­ბა­ზე. მა­შინ ლა­თი­ნებ­მა და­ში­ნე­ბის პო­ლი­ტი­კას მი­მარ­თეს: შე­ამ­ცი­რეს ბერ­ძენ­თა შე­ნახ­ვის­თვის გა­მო­ყო­ფი­ლი სახ­სრე­ბი და არც მუ­ქა­რა ითა­კი­ლეს.

 1439 წლის თე­ბერ­ვალ­ში პა­პის მოთ­ხოვ­ნით კრე­ბა გა­და­ი­ტა­ნეს ფლო­რენ­ცი­ა­ში, სა­დაც მი­სი (პა­პის) გავ­ლე­ნა უფ­რო ძლი­ე­რი იყო. აქ ლა­თი­ნებ­მა სა­ერ­თოდ და­კარ­გეს სირ­ცხვი­ლის გრძნო­ბა. სარ­წმუ­ნო­ე­ბის სიმ­ბო­ლოს შე­სა­ხებ წა­რუ­მა­ტე­ბე­ლი კა­მა­თის შემ­დგომ მათ და­ა­ში­ნეს ბერ­ძე­ნი ეპის­კო­პო­სე­ბი და აი­ძუ­ლეს ხმა არ ამო­ე­ღოთ. კრე­ბის რამ­დე­ნი­მე სხდო­მა ისე ჩამ­თავ­რდა, რომ მხო­ლოდ ლა­თინ­თა წარ­მო­მად­გე­ნელს მი­ე­ცა სიტ­ყვა.

  იმ­პე­რა­ტო­რი­სა და პა­პის ურ­თი­ერ­თშე­თან­ხმე­ბებ­მა, ჩანს, მი­ზანს მი­აღ­წია. აღ­მო­სავ­ლე­თის ღირ­სე­უ­ლი წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, გა­მო­ჩე­ნი­ლი ღვთის­მეტ­ყვე­ლე­ბი, ბრწყინ­ვა­ლე ორა­ტო­რე­ბი უნი­ის­კენ გა­და­ი­ხარ­ნენ და სხვე­ბიც გა­და­ი­ბი­რეს. მხო­ლოდ წმი­და მარ­კოზ ეფე­სე­ლი, ან­ტონ ბე­რაკ­ლი­ე­ლი და კი­დევ ორი ეპის­კო­პო­სი დად­გნენ უარ­ზე. სა­ბო­ლო­ოდ ყვე­ლა იე­რარ­ქი გა­ა­ჩუ­მეს გარ­და ერ­თი­სა - შე­ურ­ყე­ვე­ლი დარ­ჩა წმი­და მარ­კოზ ეფე­სე­ლი. სწო­რედ მას ეკუთ­ვნის ცნო­ბი­ლი გა­მოთ­ქმა: "ეკ­ლე­სი­ის საქ­მე ვე­რა­სო­დეს გა­დაწ­ყდე­ბა კომ­პრო­მი­სე­ბის გზით".

   4 ივ­ლისს ბერ­ძნებ­მა ლა­თი­ნებს გა­დას­ცეს გან­ცხა­დე­ბა, რო­მელ­შიც ეთან­ხმე­ბოდ­ნენ შე­მო­თა­ვა­ზე­ბულ სწავ­ლე­ბას. ეს თით­ქმის სრუ­ლი კა­პი­ტუ­ლა­ცია იყო.

   5 ივ­ლისს, კვი­რას, ბერ­ძენ­მა იე­რარ­ქებ­მა ხე­ლი მო­ა­წე­რეს უნი­ას. ხელ­მომ­წერ­თა შო­რის იყ­ვნენ იმ­პე­რა­ტო­რი და ის რამ­დე­ნი­მე ეპის­კო­პო­სიც, რომ­ლე­ბიც ცო­ტა ხნის წინ არ ეპუ­ე­ბოდ­ნენ ლა­თინ­თა ძა­ლა­დო­ბას. ერ­თა­დერ­თი ადა­მი­ა­ნი, ვინც უნი­ას ხე­ლი არ მო­ა­წე­რა, იყო მარ­კოზ ეფე­სე­ლი. ეს ფაქ­ტი სა­ბე­დის­წე­რო ნიშ­ნუ­ლი გა­მოდ­გა.

   იმ­პე­რა­ტო­რის, აღ­მო­სავ­ლე­თის ეკ­ლე­სი­ის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბის, კონ­სტან­ტი­ნო­პო­ლის თით­ქმის ყვე­ლა ეპის­კო­პო­სი­სა და მიტ­რო­პო­ლი­ტის მი­ერ ხელ­მო­წე­რი­ლი. ანუ უფ­ლე­ბა­მი­ნი­ჭე­ბუ­ლი და ძალ­მო­სი­ლი დო­კუ­მენ­ტი ლა­მის ფა­რა­ტი­ნა ქა­ღალ­დად იქ­ცა. ის არ მი­ი­ღო მარ­თლმა­დი­დე­ბელ­მა ეკ­ლე­სი­ამ, რო­მელ­საც იმ­ჟა­მად ერ­თა­დერ­თი ადა­მი­ა­ნი ასა­ხი­ე­რებ­და - მარ­ტო­ხე­ლა, სა­სიკ­ვდი­ლო სნე­უ­ლე­ბით შეპ­ყრო­ბი­ლი, ამა სოფ­ლის ძლი­ერ­თა­გან დევ­ნი­ლი, და­უძ­ლუ­რე­ბუ­ლი იე­რარ­ქი. იგი უძ­ლე­ვე­ლი შე­იქ­ნა, რად­გან საღ­მრთო ჭეშ­მა­რი­ტე­ბა მას­ში იყო გან­ცხა­დე­ბუ­ლი. ეს ადა­მი­ა­ნი გახ­ლდათ წმი­და მარ­კოზ ეფე­სე­ლი.

   პა­პი ევ­გე­ნი IV უმალ ჩაწ­ვდა მომ­ხდა­რის არსს და უმალ­ვე იაზ­რა წმი­და მარ­კო­ზის მნიშ­ვნე­ლო­ბა. რო­დე­საც კარ­დი­ნა­ლებ­მა სა­ზე­ი­მოდ აახ­ლეს ბერ­ძენ ეპის­კო­პოს­თა მი­ერ ხელ­მო­წე­რი­ლი უნი­ის აქ­ტი, პაპ­მა მა­შინ­ვე იკით­ხა, მო­ა­წე­რა თუ არა ხე­ლი მარ­კოზ ეფე­სელ­მაო. რა­კი მი­სი ხელ­მო­წე­რა ვერ­სად ნა­ხა, თქვა: "ამ­რი­გად, ჩვენ ვე­რა­ფერს მი­ვაღ­წი­ეთ". ამ სიტ­ყვე­ბით პაპ­მა უნებ­ლი­ეთ თუ ინ­სტიქ­ტუ­რად აღი­ა­რა, რომ ეკ­ლე­სი­ა­ში ზნე­ობ­რი­ვი ავ­ტო­რი­ტე­ტი უპი­რა­ტე­სია იუ­რი­დი­ულ­ზე. მრა­ვა­ლი სა­სუ­ლი­ე­რო იე­რარ­ქის დას­ტურს ძა­ლა გა­მო­ა­ცა­ლა ერ­თი ნე­ტა­რი მა­მის სიმ­ტკი­ცემ და რო­მის მეს­ვე­ურ­მა თა­ვი­სი­ვე სურ­ვი­ლის წი­ნა­აღ­მდეგ სა­სიკ­ვდი­ლო გა­ნა­ჩე­ნი გა­მო­უ­ტა­ნა ყალბ შე­თან­ხმე­ბას.

   ყუ­რად­სა­ღე­ბია ფლო­რენ­ცი­ის უნი­ის შე­სა­ხებ ფსა­მა­რი­ნის სიტ­ყვა: "კრე­ბის სა­ზე­ი­მო ვი­თა­რე­ბა, მო­ნა­წი­ლე ეპის­კო­პოს­თა რა­ო­დე­ნო­ბა, უნი­ის მომ­ხრე­თა სიმ­რავ­ლე და უარ­მყო­ფელ­თა უკი­დუ­რე­სად სუს­ტი წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბა - ყო­ვე­ლი­ვე ამას თით­ქოს უნ­და გა­ე­მარ­თლე­ბი­ნა აბ­სო­ლუ­ტუ­რი ავ­ტო­რი­ტე­ტის პრე­ტენ­ზია. მაგ­რამ ფლო­რენ­ცი­ის კრე­ბას "აბ­სო­ლუ­ტუ­რი ავ­ტო­რი­ტე­ტი" არ მი­ა­ნი­ჭა მარ­თლმა­დი­დე­ბელ­მა აღ­მო­სავ­ლეთ­მა ჯერ წმი­და მარ­კოზ ეფე­სე­ლის, ხო­ლო შემ­დეგ ეკ­ლე­სი­ის მთე­ლი სხე­უ­ლის, მთე­ლი სი­სავ­სის (სის­რუ­ლის) სა­ხით".