13 დეკემბერი (ახ. სტ.) - ხსენება წმიდა მეფე ვახტანგ გორგასალისა (+502)

 

 

 

 

   V საუკუნის პირველ ნახევარში ქართლი ერთადერთი ქვეყანა იყო ამიერ კავკასიაში, სადაც ადგილობრივი მეფის ხელისუფლება ჯერ კიდევ შემორჩენილი იყო. V საუკუნეში ქართლის სამეფო ტახტზე ავიდა 15 წლის ვახტანგ გორგასალი. დედა საგდუხტი, ამიერკავკასიის მირზპანის ქალიშვილი იყო.როცა ვახტანგი ტახტზე ავიდა ქართლში ვითარება საფუძვლიანად შეცვლილი იყო. ხარკის უზომოდ გადიდების გამო, დიდაზნაურობა ირანის შაჰს კართან დაახლოებითა და კავშირს ცდილობდა იმისთვის, რომ მეფის მტკიცე ხელიდან თავი დაეღწიათ. დიდაზნაურების ასეთ მცდელობას ირანის შაჰი უჭერდა მხარს და საკუთარი მეფის წინააღმდეგ აქეზებდა. ამის თვალნათელი მაგალითი იყო ქვემო ქართლის მართველი ვარსქენ პიტიახშის მოქმედება. მან ქრისტიანობა უარყო და ცეცხლთაყვანისმცემლობა მიიგო. უფრო კარგად, რომ დაახლოვებოდა ირანის შაჰს ვარსქენმა თავის ცოლს შუშანიკს უბრძანა ქრისტიანობა უარყვეო თუმცა შუშანიკი არ დათანხმდა და არსქენმა ის მოკლა. ვახტანგის დროს ქართლს ესეოდა ალან-ოსები და ჰუნები. ისინი არბევდნენ ქვეყანას, აიღეს ქალაქი კასპი და ტყვედ წაიყვანეს ვახტანგის და მირანდუხტი. მეფემ ვახტანგი ირანის მარზპანისაგან დამხმარე ჯარი სთხოვა ირანიც დაეთანხმა თანაც ირანს აინტერესებდა როგორ ბრძოლობდნენ ქართველი ხალხი და საბრძოლველად წავიდა. მან ამ ბრძოლაში ბრწყინვალე გამარჯვება მოიპოვა თავისი და ქართლში დააბრუნა. მან საევე დაიბრუნა კლარჯეთი რომელიც ბიზანტიას ჰქონდა დაპყრობილი და ისევ ქართლს შემოუერთა, ასევა მან იქ ააგო ციხე-გოჯი არტანუჯი, რომელიც ერისთავის რეზიდენციად იქცა. V საუკუნის 70-იან წლების დასაწყისში ვა-ხტანგმა საეკლესიო რეფორმას მიხედა. მან გაათავისუფლა უღირსი ეპისკოპოსები და თავად მიქაელის მთავარი ეპისკოპოსისი გადაყენებაც უნდოდა. როცა ეს შეიტყო მიქაელმა მან შეურაწყოფა მიაყენა მეფე ვახტანგს. ამის შემდეგ მთავარი ეპისკოპოსი მისი ახლობელი პეტრე გახდა, ხოლო მიქაელი გადაასახლა.

   წმიდა მეფემ ჩაუყარა საფუძველი საქართველოს დღევანდელ დედაქალაქ თბილისს. მისი პოლიტიკური ორიენტაცია იყო მართლმადიდებელ საბერძნეთთან თანასწორუფლებიანი კავშირი, ქვეყნისა და ეკლესიის დამოუკიდებლობა და ერთიანობა.

   სიკვდილის წინ წმიდა ვახტანგ გორგასალმა თავისთან იხმო კათალიკოსი, მეუღლე, შვილები, ყველა წარჩინებული და უთხრა: "მე ესერა წარვალ ღმრთისა ჩემისა და ვმადლობ სახელსა მისსა, რამეთუ არა დამაკლო გამორჩეულთა წმიდათა მისსა ზედა, რათა წარუვალი დიდება მოიგოთ".

   წმიდა მეფე სამოც წელს მიტანებული აღესრულა 502 წელს.

  მთელი საქართველო გლოვობდა ქრისტესთვის აღსრულებულ მეფეს, უჯარმიდან მცხეთაში გადაასვენეს ქრისტესგან გვირგვინოსანი, მის მიერ აგებულ სვეტიცხოვლის ტაძარში დაკრძალეს დიდი პატივით და გულზე თავისი ზომის ლოდი დაადეს. ამის შემდეგ არასოდეს შეუწყვეტია საქართველოს ლოცვითი წმიდა მეფესთან და ყოველთვის გრძნობს მის მეოხებას.