„ლიბერალ ქრისტიანთა“ მიმართ - არქიმანდრიტი რაფაელი (კარელინი) (ნაწილი 1)

 

 

 

   ბოლო დროს, სხვაგვარად მადიდებელთა კონფესიებში მადლის მყოფობის შესახებ სწავლებასთან ერთად, გაჩნდა მეორე, არსებითად მისი მსგავსი სწავლება (როგორც მისი ლოგიკური დასრულება), რომ ცხონება შესაძლებელია, საერთოდ, ყოველგვარი მადლის გარეშე. სამწუხაროდ, ამგვარი თვალსაზრისი არაერთხელ გამოხატა ცნობილმა სასულიერო მწერალმა, მიტროპოლიტმა ანტონი სუროჟელმა (ბლიუმმა). ნაცვლად დოგმატური დასაბუთებისა, ის იმოწმებდა იმას, რომ იერუსალიმში ყოფნისას ის ხედავდა მუსლიმანებსა და იუდეველებს, რომლებიც, მართალია, არ იცნობდნენ სახარებას, მაგრამ თავიანთ ცხოვრებაში აღასრულებდნენ ქრისტეს მცნებებს, მოწყალების საქმეებს იქმოდნენ და, ერთი სიტყვით, უფრო დიდი ქრისტიანები იყვნენ, ვიდრე ბევრი ქრისტიანი.

   ცხადია, ასეთი „ლიბერალური ასკეტი" უფრო დიდი ეკუმენისტი უნდა გახდეს, ვიდრე ეკუმენიზმის პროტესტანტი მამები. ისინი იმას მაინც აცხადებდნენ, რომ სულიერი ერთიანობისთვის საჭიროა გვწამდეს წმიდა სამება და ქრისტე, როგორც მაცხოვარი სოფლისა, ის კი მიიჩნევს, რომ ცხონებისთვის საკმარისია იყო კეთილი, პატიოსანი და გულისხმიერი ადამიანი, რომელიც ასრულებს თავის სიტყვას და ხალისით შეეწევა სხვა ადამიანებს. რომელ მუსლიმანებსა და იუდეველებზე საუბრობდა მიტროპოლიტი ანტონი, უცნობია: მათზე, რომლებიც თავიანთ რელიგიებში არიან ჩართულები, უარყოფენ ქრისტეს, როგორც მაცხოვარს, და ქირდავენ ქრისტიანობას, თუ ადამიანთა სარწმუნოების მიმართ ინდიფერენტულებზე? ნაცვლად სულის ქრისტესთან მისტიკური შეერთებისა, როგორც ცხონების საფუძვლისა, აქ გვეძლევა ახალი ხერხი ცხონებისა - სანიმუშო ყოფაქცევა საზოგადოებასა და ოჯახში; ანუ როგორც იტყვიან, ჯენტლმენური ანტონი თავის ეკუმენიზმის აპოლოგიაში ნართაულად ამბობს, რომ მართლმადიდებელი ქრისტიანები, რომელთაც სწამთ ეკლესია, როგორც ცხონების ერთადერთი პირობა, ემსგავსებიან ფარისევლებს, რომლებსაც არ სურთ სამოთხეში სხვების შეშვება, რათა თვითონ სივიწროვეში არ იყვნენ (ციტატა მოყვანილია მის მიერ, როგორც ნაწყვეტი ბაპტისტური სიმღერიდან; მაგრამ რაში სჭირდება მიტროპოლიტს ბაპტისტების ციტირება?) ეს იგივე მეთოდია ათეისტური იდეოლოგიისა, როცა არ არსებობს დამოწმებები და ირონიასა და დაცინვას მიმართავენ.

   მიტროპოლიტი ანტონი იმიტომ ვახსენეთ, რომ იგი ყველაზე უფრო თვალსაჩინო და თავისებურად ნიჭიერი ფიგურაა „მართლმადიდებელ ეკუმენისტთა" შორის, თუკი დასაშვებია ასეთი შესიტყვება. ეს მაგალითია იმისა, თუ როგორ მიიყვანეს ის „რელიგიურ კოსმოპოლიტიზმამდე" ეკლესიის, როგორც ჭეშმარიტების ერთადერთი დამმარხავის ურწმუნოებამ, მართლმადიდებლური ასკეზის კათოლიკურთან შეერთების ცდებმა (მიტროპოლიტის სტატიები „ლოცვის შესახებ"), შემდეგ კი საკუთარმა ორიგინალურმა მედიტაციებმა პანთეიზმისკენ გადახრით („დუმილის" მედიტაცია). თავისი ადოგმატური სოტერიოლოგიის შესარბილებლად მიტროპოლიტი ანტონი გამოხატავს აზრს, რომ წარმართებისა და ერეტიკოსების სულები, რომლებიც დედამიწაზე სიკეთეს იქმოდნენ, იმქვეყნად იცნობენ ქრისტეს და ცხონდებიან მის მიერ. მაშასადამე, შესაძლებელია ამქვეყნიური ეკლესიის გარეშე ერთი ნახტომით გადასვლა ზეციურ ეკლესიაში.

   მიტროპოლიტი ანტონი იმ ფაქტის იგნორირებას ახდენს, რომ ქრისტემ ჯოჯოხეთისგან წარმოსტყვენა იმ ადამიანთა სულები, რომლებმაც ამ ცხოვრებაში ირწმუნეს ის, როგორც მესია.

   ნუთუ ეკლესია ჩვენგან ფარავს იმას, რასაც პირდაპირი კავშირი აქვს ცხონებასთან: ქრისტეს ჯოჯოხეთისგან ხომ არ გამოუხსნია პითაგორას, პლატონისა და სოკრატეს, ბუდას, ზარატუსტრასა და მათ მიმდევართა სულები, რომელთა შორის ბევრია არა მარტო კეთილი და მოწყალე ადამიანი იყო, არამედ აგრეთვე - მოღვაწე, განდეგილი ამა სოფლისგან.

   ნუთუ ეკლესია დაფარავდა, რომ ჯოჯოხეთში დიდმა წარმართმა მოაზროვნეებმა და გმირებმა იცნეს ქრისტე, როგორც თავიანთი მესია და მას შეუდგნენ.

   ნუთუ პითაგორა, კონფუცი, ლაო-ძი და ბუდა ნაკლებად კეთილები და სამართლიანები იყვნენ ადამიანურად, ვიდრე ის მუსლიმანები და იუდეველები, რომლებიც მიტროპოლიტ ანტონის იერუსალიმის ქუჩებსა და ბაზრებში ხვდებოდნენ, როცა ის ჯერ კიდევ ექიმი იყო.

   ახლა კი თვითონ პრობლემაზე გადავიდეთ. შესაძლბელია თუ არა ცხონება ქრისტეს გარეშე სხვა ღმერთის რწმენით ან ათეისტად ყოფნისას?

   რას ნიშნავს ცხონება, გადარჩენა? ეს სიტყვა ორ ასპექტს გულისხმობს: რისგან გადავრჩეთ და რით გადავრჩეთ. ქრისტიანისთვის გადარჩენა მისტიკური აღქმაა ქრისტესი - წარწყმედის სამი სინონიმის - ჯოჯოხეთის ცოდვისა და სიკვდილის მძლეველისა. საუკუნო ცხოვრება ქრისტესთან თანაცხოვრებაა, თავისი ბუნებით უკვდავი სული ქრისტეს გარეშე საუკუნო სიკვდილის მდგომარეობაშია, ანუ უაზრო, აუტანელ დესტრუქციულ მყოფობაში.

   ქრისტიანისთვის სამოთხე, უპირველეს ყოვლისა, განფენაა სულში საღმრთო მადლისა, რომელიც ცხადდება როგორც ღმერთის სიყვარული, ხოლო შემდეგ სამოთხე ადგილია და პირობა ზეციური ეკლესიის სავსებასთან ერთობისა; ან კიდევ სამოთხე თვით ზეციური ეკლესიაა და მოუკლებელი ლიტურგია. სამოთხე ცოდვისგან გადარჩენაა.

   ცოდვა მარტო შინაგანი დესტრუქცია და გახრწნა არ არის, არც მარტო სიკეთის სიმწირე და სულის ცრუ ორიენტირები; მისტიკური მნიშვნელობით ცოდვა - ეს არის კოსმიური ბოროტების სამფლობელოში ჩართვა, ბოროტი სულებისადმი დამონება. ღმერთთან ბრძოლის ცოდვის მეტაფიზიკა, თვინიერ ჯვარისა და გოლგოთისა, შეიძლება სულის მარადიულ მდგომარეობად იქცეს.

   ქრისტემ ჯვარზე თავისი თავით შეანაცვლა კაცობრიობა და ადამიანი. ჯვარისა და გოლგოთის მსხვერპლის გარეშე ჩვენ სატანას მივეკუთვნებით.

   ლიბერალური ღვთისმეტყველები პირიქით, მიიჩნევენ, რომ ქრისტეს გარეშეც შეიძლება ვცხონდეთ, თუკი „კარგად ვიმუშავებთ" კაცობრიობის კეთილდღეობისათვის. როგორც ჰუმანისტმა უიტმენმა თქვა: „ჩემი იღლიების ოფლი ყოველგვარ ლოცვაზე უფრო სურნელოვანია..."

   ხშირად სვამენ კითხვას: განა მართლმადიდებლობა არ გვასწავლის, რომ ცხონებისთვის აუცილებელია ქველისმოქმედება? რა თქმა უნდა, გვასწავლის, და არა მარტო გვასწავლის, არამედ ამას კატეგორიულად ამტკიცებს. მაგრამ თვითონ კითხვა შეიცავს ან არაკომპეტენტურობას, ან კიდევ პროვოკაციასა და შულერობას.

   ცხონება აქ შეცვლილია ცხონების ერთ-ერთი პირობით, ხოლო მისტიკა მორალის მიერ შთაინთქმება, გეგონება მასთან შენივთებულა და მასში განქარვებულა უნარჩენოდო.

   მართლმადიდებლობა მეტად ღრმა ზნეობრივ პრინციპებს იმარხავს, მაგრამ თავის თავს სრულებითაც არ აიგივებს საზოგადოებრივ ეთიკასთან. რელიგია, უპირატესად, შინაგანი ცხოვრებაა, სულის შეუღლებაა საღმრთო მადლთან; მაშინ სარწმუნოება, როგორც რეალური ძალა, ადამიანს მიზანს უჩვენებს, ცხოვრების უმთავრეს შინაარსს განუცხადებს, გარეგნულად კი სიკეთესა და მოწყალებაში გამოვლინდება. თვითონ სიკეთე სხვადასხვაგვარად ფასდება: სხვა ფასი აქვს, როცა ის სოლიდარობისთვის კეთდება, როგორც ურთიერთდახმარება, სხვა - როცა ადამიანისადმი თანაგრძნობით აღესრულება (ეს უფრო მაღალი საფეხურია სიკეთისა, - თანაგანცდის უნარი). და ბოლოს, უმაღლესი სიკეთე, რომელსაც ადამიანი აღასრულებს სხვისთვის, როგორც ღვთის სახისა და მსგავსისთვის. ამგვარი ქველისმოქმედებისას სიყვარული კეთილკრძალულებასთანაა შეუღლებული, როგორც არა მიწისა და დროის, არამედ - ზეცისა და მარადისობის მოვლენასთან. ეს მისტიკური ხედვაა ადამიანისა მისი ამოუწურავი სულიერი შესაძლებლობის პოტენციაში; ადამიანისა - მისი მომავალი სახეცვლილების პერსპექტივაში. ამგვარი სიყვარული საპასუხო სიკეთეს არ მოითხოვს, პირიქით, ის მადლობს გაჭირვებულს, რომელმაც საშუალება მისცა, მოწყალებისა და ყოვლისმიმტევებლობის მეშვეობით ქრისტესთან მისტიკური შეხვედრის ბედნიერება განეცადა. ამ სიყვარულში იშლება განსხვავებები ახლობელსა და შორეულს, მეგობარსა და მტერს შორის. არ შეიძლება უცხოდ მიიჩნიო ის, ვინც ღვთის მსგავსების მატარებელია, ან უმტრო ღვთის ხატს; ამიტომ ყველა ადამიანი ახლობელი ხდება. ერთი და იგივე სათნოება ადამიანმა სხვადასხვა მოსაზრებითა და იმპულსით შეიძლება აღასრულოს. (გაგრძელება...)

  

 

 

 

 

 

თარგმნა ია მელიქიძემ 

 

Xareba.net - ის რედაქცია