ეკლესიის შესახებ (ნაწილი1) - არქიმანდრიტი რაფაელი (კარელინი)

 

   კითხვა: რა არის ეკლესია?

   პასუხი: ყველაზე უფრო ღრმად, არსებითად და, ჩვენ ვიტყოდით, ყოვლისმომცველად განგვისაზღვრა ეკლესიის რაობა პავლე მოციქულმა ეფესელთა მიმართ ეპისტოლეში: ეკლესია - ეს არის სხეული ქრისტე მაცხოვრისა. ეკლესიის თავი არის ქრისტე, რომელიც „აღავსებს ყოველივეს ყოველში".

   კითხვა: რას ნიშნავს ეს განსაზღვრება? ეკლესიის რა თვისებებზე მეტყველებს იგი?

   პასუხი: ეკლესია არის ცოცხალი ორგანიზმი. იგი არის ღვთის მადლი, რომელიც მოიცავს ყველა გონიერ ქმნილებას, რომელნიც მადლში იმყოფებიან ღვთისადმი მორჩილების და უფლის ნებაზე მინდობის მეშვეობით. ეკლესია ღვთიურია და მარადიული, ისევე როგორც დაუსაბამო ღვთიური ენერგიების ქმედება, როგორც სამპიროვანი ღვთაების წიაღიდან მომდინარე ნათელი. მაგრამ იმავდროულად ეკლესია შექმნილია, რადგანაც იგი დროში გაჩენილ ღვთიურ ქმნილებებს მოიცავს. ეკლესიის მიზანია დაამყაროს ერთობა შემოქმედსა და მის ქმნილებას შორის, რომ მსოფლიო თავისი შეზღუდული და პირობითი ყოფიერებიდან ღვთაებრივი სიცოცხლის სისავსესა და თავისუფლებამდე აღამაღლოს და ღვთაებრივ სრულყოფილებას აზიაროს. ეკლესია ქრისტეს სხეულია, შესაბამისად, იგი ერთია როგორც მიწიერ, ასევე კოსმიურ განზომილებებში. ფსალმუნში კოსმოსი შედარებულია კვართთან, უფლის სამოსთან, ხოლო ახალ აღთქმაში კი ეკლესიას ქრისტე მაცხოვრის მისტიურ სხეულს უწოდებენ. წმიდა მამები ამბობენ, რომ უფალმა სამყარო ეკლესიისათვის შექმნა.

   მაშასადამე, პირველი თვისება ეკლესიისა არის ის, რომ იგი ერთადერთია. მეორე - ეკლესია საყოველთაოა და უნივერსალური. მიწიერი ეკლესია ორგანულად არის დაკავშირებული ზეციურ ეკლესიასთან. ეკლესიის საშუალებით დაიძლევა სულისა და მატერიის გაორება (დიადა) და კოსმოსი განსულიერდება თავის მომავალ ფერისცვალებაში. ეკლესია არის სხეული თავისა (ქრისტესი), რომელიც ყოველივეს მოიცავს. შესაბამისად, მიწიერი ეკლესია არის ერთადერთი გზა, რომელსაც ზეციურ ეკლესიამდე მივყავართ. უფრო ზუსტად კი, ეს ერთი ეკლესიის ორი ასპექტია. ეკლესია ცოცხალი ორგანიზმია (იგი მოიცავს ხალხს, რომელთაც აერთიანებს ერთი რწმენა, საიდუმლოებები, რიტუალები. ისინი ერთი საეკლესიო იერარქიის ხელმძღვანელობის ქვეშ იმყოფებიან), ცოცხალ ორგანიზმს კი ხელოვნურად ვერ შექმნი. შეუძლებელია, ქიმიური ელემენტებისაგან შექმნა ცოცხალი უჯრედი ხელოვნურ - ლაბორატორიული გზით, ასევე შეუძლებელია, ხელოვნურად შექმნა ახალი ეკლესია იმ საფუძველზე, რომელსაც გვაძლევს დოგმების, კანონების, რიტუალების და ეკლესიის შესახებ ჩვენი ცოდნის ერთობლიობა. ყოველივე ეს მხოლოდ უსიცოცხლოდ აგებული თეორიული სტრუქტურა იქნებოდა - მხოლოდ უსულო მანეკენები და თოჯინები. ქრისტიანული ეკლესია არ არის არც ადამიანური ინტელექტისა და არც რელიგიური გენიის ნაყოფი. არამედ იგი მარადიული ცხოვრებაა, რომელიც სულიწმიდისაგან მოგვეცა სულთმოფენობის დღეს.

   უხრწნელ თავს უხრწნელი გვამი აქვს, ამიტომაც ეკლესია არც სიკვდილს ექვემდებარება და არც დაბადებას. ის მარად იგივეა და ღმრთაებრივი მადლით უცვლელია თავის თავში. ებრაელთა მიმართ ეპისტოლეში პავლე მოციქული ეკლესიას ზეციურ იერუსალიმს ადარებს, სადაც ანგელოზებთან ერთად მართალთა სულებიც მკვიდრობენ.

   კითხვა: კიდევ რა განმარტებას ვხვდებით ეკლესიის შესახებ ახალ აღთქმაში?

   პასუხი: პავლე მოციქული ეფესელთა მიმართ ეპისტოლეში ამბობს, რომ ეკლესია „ქრისტეს სასძლოა". ეკლესიის - როგორც სასძლოს - სახე მთავარ აზრად გასდევს ძველი აღთქმის წიგნს „ქებათა ქებას", რომელსაც ძველი ეკზეგეტები (ბიბლიის განმმარტებელნი) ძველი აღთქმის ტაძრის „წმიდათა წმიდას" ადარებენ.

   კითხვა: რას ნიშნავს ეს სიმბოლო?

   პასუხი: იგი მეტყველებს ღვთაების მარადიულ, ყოვლისმომცველ, უცვლელ, მტკიცე სიყვარულზე თავისი ეკლესიის მიმართ.

   სასძლო ერთადერთი სიყვარულია თავისი ზეციური სიძისა. იგი თანამემკვიდრეა მისი დიდებისა და ძლიერებისა. წმიდა მღვდელმოწამე კვიპრიანეს სიტყვების თანახმად, მხოლოდ ეკლესიას აღუთქვა ღმერთმა მარადიული ნათლის სასუფეველი, მარადიული ერთობა ღმერთთან. „ქებათა ქებაში" ნათქვამია: „ყოვლად მშვენიერი ხარ, სატრფოვ ჩემო, და უბიწო" (ქებათა ქება 4, 7). მშვენიერია ღვთის მადლი, რომელიც ეკლესიაში მკვიდრობს; სული, რომელშიც მადლი დაივანებს, მშვენიერდება და ანგელოსებრივი ხდება. სასძლო ერთადერთია. ის „სხვები" კი, რომელნიც მოისურვებენ მისი სახელის მიტაცებას, უბადრუკნი მეძავები არიან, რადგან მხოლოდ ის ერთია სასურველი და საყვარელი.

   ადამიანმა შეიძლება უღალატოს თავის სიყვარულს, მაგრამ უფლის სიყვარული ჯოჯოხეთსა და სიკვდილზე უფრო ძლიერია - იგი მარად უცვლელია. ეკლესია უმანკოა და სპეტაკი, რამდენადაც ეკლესია, უპირველეს ყოვლისა, ის უხილავი ძალაა, რომელიც სამყაროს გარდასახავს.

   მზის სხივები, რომელიც მიწას აცისკროვნებს, ჭაობსაც ეფინება და სანეხვესაც, მაგრამ ამით მზის ნათელს ლაქა არ ეცხება.

   „ქებათა ქებაში" ვხვდებით იდუმალ სიტყვებს: „დამდევი როგორც ტვიფრი შენს მკერდზე, როგორც ბეჭედი შენს მკლავზე". ტვიფრი ნიშანია წარუშლელი სიყვარულისა. ეკლესია მუდამ ღვთის ხსოვნაშია, მისი ჭეშმარიტების ნათელში. როცა ჩვენ ვამბობთ: „ის გულში მყავს", ვგულისხმობთ უახლოეს სულიერ ერთობას, ერთი სული თითქოს მეორეში ირეკლება. სამეფო ტვიფრს ვერავინ წაშლის, ვერავინ შემუსრავს, ვერავინ დაამახინჯებს და ვერავინ შეცვლის. ეკლესია ერთადერთია. სხვა ეკლესია - ეს უკვე ტვიფრის ასლია, ეს უკვე დანაშაულია „ქრისტეს სასძლოს" წინაშე; ეს სიცრუეა ღვთაებრივი სიყვარული აღთქმის წინააღმდეგ მიმართული.

   ბეჭედი მარადიულობის სიმბოლოა. ბეჭედი ნიშანია, რომელსაც ერთმანეთს აძლევენ დაწინდვისას სიძე და სასძლო. იგი არის საწინდარი სიყვარულისა, რომელიც მარად გაგრძელდება, რომელიც არასოდეს შეიცვლება. ბეჭედი ნიშნობისას ფიცია, რომ სიძისათვის სხვა სასძლო აღარ იარსებებს, რომ სიყვარული მხოლოდ ერთს ეკუთვნის, რომ ღალატი ჯოჯოხეთური წამების ტოლფასია.

   უფლის მარჯვენი - ეს ნიშნავს სამყაროში ღვთის მადლის მოქმედებას. ბეჭედი უფლის მარჯვენაზე - ნიშანია იმისა, რომ ღვთის საქმენი სამყაროს შექმნიდან დაწყებული მსოფლიოს მომავალი მარადიული ფერისცვალების ჩათვლით, ეკლესიისთვის ხდება, რადგანაც ეკლესიაში დევს ფარული მიზანი სამყაროს შექმნისა. პავლე მოციქული ამბობს, რომ ეკლესია არის გოდოლი და სიმტკიცე ჭეშმარიტებისა (1 ტიმ. 3, 15). გოდოლი ნიშნავს ეკლესიის შეურყევლობას, აღნიშნავს, რომ ეკლესია მარად ჭეშმარიტებაში იმყოფება. არა მხოლოდ ეკლესიის სწავლებაა ჭეშმარიტება, არამედ ჭეშმარიტებაა თავად ეკლესიის ცხოვრება. ჭეშმარიტება მადლია, რომელიც ეკლესიაში სულთმოფენობის დღიდან მოქმედებს. ჭეშმარიტება - ეს სულთმოფენობაა, რომელიც განუწყვეტლივ მიმდინარეობს ეკლესიაში საიდუმლოებების აღსრულებისას და ღვთისმსახურებისას. ამიტომაც ეკლესია არ შეიძლება რომ შეიქმნას ხელოვნურად. ნიშანდობლივია, რომ ყველა მწვალებლობასა და განხეთქილებას ადამიანის სახელი ჰქვია და არა უფლის ეკლესია. ამის შესახებ ჯერ კიდევ II საუკუნეში წერდა წმ. მღვდელმოწამე ირინეოს ლიონელი.

   ეკლესია - „ჭეშმარიტების სიმტკიცეა". ჭეშმარიტება სულიწმიდის მადლის მოქმედებით განემტკიცება ადამიანის გულში. სული წმიდა ადამიანს უშუალოდ აძლევს შინაგან მოწმობას, რომ სახარების სწავლება ჭეშმარიტებაა და, რადგანაც ეკლესია ფლობს ჭეშმარიტ მოძღვრებას, ამიტომაც გწამდეს ეკლესიის ნიშნავს, მიიღო ის, რაც მისაღებია ეკლესიისთვის, და უარყო ის, რასაც ეკლესია უარყოფს. შენობის მთელი სიმძიმე მის მთავარ სვეტს ეყრდნობა, ხოლო ღვთის ეკლესიას კი მთელი სამყაროს სიმძიმე აწევს.

   ძველად საომარი ლაშქრობების შემდეგ მეფეები ქვის ლოდებისაგან, ზოგჯერ კი მთლიანი გრანიტებისგანაც, ძეგლებს, ე.წ. სვეტებს აღმართავდნენ, რომელზეც თავიანთ მტრებზე გამარჯვებების შესახებ წერდნენ, რათა უკვდავეყოთ ისინი შთამომავლობისათვის. ხოლო ეკლესიაზე კი საუკუნოდ არის წარწერილი თუ როგორ დაამარცხა ქრისტემ სატანა და ჯოჯოხეთი. და თუ როგორ შეუძლია ქრისტიანს გაიმარჯვოს სულიერ ბრძოლაში.

   პავლე მოციქული და მოციქული იოანე ღვთისმეტყველი ეკლესიას და ღვთის სასუფეველს ზეციურ იერუსალიმს უწოდებენ, სადაც ანგელოსებთან ერთად წმინდანთა სულებიც მკვიდრობენ. იერუსალიმი ნიშნავს „მშვიდობას ღვთისას". მშვიდობას, როგორც სულიერ ერთობას ზეციური და ქვეყნიური სიყვარულისა. ეს მშვიდობა არის მადლი, რომელიც ქმნილებას აღმართავს შემოქმედამდე.

   მართლმადიდებლური დოგმატიკისა და ღვთისმეტყველების ერთ-ერთი მთავარი პუნქტია სწავლება ეკლესიის შესახებ. როგორც ვიცით, პირველი ორი მსოფლიო კრება - ეს იყო ეპოქა ტრინიტარული კამათისა, როცა ნიკეისა და კონსტანტინოპოლის საეკლესიო კრებებზე, წმიდა წერილისა და გადმოცემის მიხედვით, გამოიკვეთა მართლმადიდებლური სწავლება ყოვლადწმიდა სამების შესახებ.

   მომდევნო პერიოდი, რომელიც მოიცავს შემდგომ მსოფლიო კრებებს, უკანასკნელ, ნიკეის VII მსოფლიო კრების ჩათვლით, გახლავთ ეპოქა ქრისტოლოგიისა. ამ დროს სწავლებამ ქრისტეს შესახებ, რომელიც არის სახარების ორგანული არსი, მიიღო დოგმატის ფორმა, ხოლო ბოლო საუკუნეებში ღვთისმეტყველების ძიების საგანი უმთავრესად ეკლესიოლოგიასთან დაკავშირებული პრობლემები გახდა. სწავლება ეკლესიის შესახებ არის ის მთავარი მიჯნა, რომელიც მართლმადიდებლურ სამყაროს არამართლმადიდებლურისაგან გამოჰყავს. ეკლესიის სწავლება ეკლესიის შესახებ მრავალი ქრისტიანისათვის გაუგებარი რჩება და ხშირად დაეჭვებასა და გაურკვევლობას იწვევს. ერთნი ეკლესიას სამღვდელოებასთან და ეკლესიის მსახურებთან აიგივებენ. და ამ ადამიანთა ინტელექტუალური და ეთიკური დონიდან გამომდინარე გამოაქვთ დასკვნები ეკლესიის შესახებ (ეს პრიმიტიული კონკრეტული აზროვნებაა). მეორენი კი პირიქით, ეკლესიის იდეას უყურებენ, როგორც აბსტრაქციას, და ამიტომაც თვითნებურად მანიპულირებენ თეზებითა და ტექსტებით. ისინი არ უწევენ ანგარიშს ეკლესიას, როგორც ისტორიულ რეალობას (მსგავსი შეხედულებებისთვის დამახასიათებელია ადოგმატიზმი, ბოლო დროს კი „ეგზისტენციალიზმი"). მათთვის ეკლესიის ცნება ხან ფართოვდება და კოსმიურ სიდიდეს აღწევს (ორიგენიზმი და სოფიოლოგია: „ეკლესია - ეს არის კოსმოსი, რომელიც წირვას აღავლენს". ს. ბულგაკოვი), ხანაც ვიწროვდება სექტებისა და ქრისტესმორწმუნეთა დაჯგუფებების ფარგლებში (პროტესტანტიზმი), ხანაც მას უსადაგებენ ნებისმიერ რელიგიას მიუხედავად მისი შინაარსისა, სატანისტური რელიგიების ჩათვლითაც კი (სუპერეკუმენიზმი და თეოსოფია), ხანაც ცნობენ მხოლოდ ზეციურ ეკლესიას, რომლის წევრებადაც გახდომა შეუძლიათ სხვადასხვა კონფესიის ადამიანებს და ათეისტებსაც კი, თავიანთი ზნეობრივი დონიდან გამომდინარე (ლიბერალური ქრისტიანობა).

   აქ რელიგია დაყვანილია ზნეობრიობის, ეთიკის გაგებამდე. ამგვარად, კარგავს - რა თავის დოგმატურ სიღრმეს, ეკლესია ქცევის უტილიტარულ ნორმამდეა დაყვანილი. ამგვარი რელიგიის ცენტრი უკვე ღმერთი კი აღარ არის, არამედ ადამიანთა საზოგადოება ხდება; მისი მიზანი განღმრთობა კი არა - სარგებლობაა, რომელიც პიროვნებამ შეუძლია მოუტანოს კოლექტივს.

   მსგავსი „ურელიგიო რელიგია" შეიძლება მოქმედებდეს არატრადიციული ქრისტიანობის ნიღბის ქვეშ. თანამედროვე ინტელიგენცია, რომლის ძირითადი ნაწილი ტექნოკრატიულია, მოკლებულია წინა თაობათა ტრადიციებსა და არისტოკრატიზმს. იგი უფრო ხშირად იგნორირებას უკეთებს ეკლესიას ან სულაც უარყოფს მას. მას ეკლესია წარმოუდგენია თავისუფლების ანტიპოდად, აკრძალვათა სისტემად, რომლის ჩარჩოებში ვერ გამოვლინდება ინდივიდუალური შემოქმედება იმათი, რომლებიც, ლაბორატორიაში მყოფი ფიზიკოსივით, სურთ ექსპერიმენტები ჩაატარონ რელიგიაზე. დაქვემდებარების, იერარქიის პრინციპი, რომელიც საჭიროა ეგოიზმთან და საკუთარ ვნებებთან საბრძოლველად, მათთვის უცხოა. ისინი შეეჩვივნენ იმ აზრს, რომ ადამიანის გონება უნივერსალური ინსტრუმენტია, რომელსაც შეუძლია საკუთარი ძალებით ჩაწვდეს ფიზიკური და სულიერი სამყაროების ყოფიერების საიდუმლოებებს. ამიტომაც რელიგიასთან უმნიშვნელო შეხების შემდეგ ისინი ხშირად იმეორებენ უიტმენის სიტყვებს: „მითხარი ვინ წავიდა ყველაზე შორს, რომ მე კიდევ უფრო შორს წავიდე". ხოლო თუკი ისინი ვერ შეძლებენ, რომ ეკლესია თავიანთი გამოგონებებისა და იდეების საცდელ პოლიგონად აქციონ, მაშინ ამგვარი „თანამგზავრები" მალე წყვეტენ ეკლესიასთან კავშირს და თავს „თავისუფლად მოაზროვნე ქრისტიანებს" უწოდებენ, ან „ქრისტიანებს თავისი თავისთვის". შემდეგ ისინი იწყებენ „ღვთის მქმნელობას" და თუკი თანამოაზრეებიც გამოუჩნდებათ, მაშინ ეკლესიათმქმნელობას უყრიან საფუძველს - ქმნიან თავიანთ დაჯგუფებებს. მათთან ახლოს დგანან მოდერნისტები, რომლებიც არ უარყოფენ ეკლესიას, მაგრამ თვლიან მას ისეთ ორგანიზმად, რომელიც ევოლუციას ექვემდებარება და ამიტომაც ცდილობენ, რომ ეკლესია მათთვის თანამედროვე საზოგადოების გემოვნებასა და შეხედულებებს შეუსადაგონ. ამ შემთხვევაში მსოფლიო კი არ მიყვება ეკლესიას, არამედ ეკლესია მისდევს მსოფლიოს. ექსპერიმენტატორებსა და მოდერნისტებს არ ჰყოფნით რელიგიური ინტუიცია, რომ მარადიული დროებითისაგან განასხვავონ, სულიერი - მატერიალურისაგან. მათ არ ჰყოფნით აზროვნების კულტურა, რომ დაინახონ ადამიანის გონებრივი შესაძლებლობების შეზღუდულობა და ზღვარი, რომლის იქით იწყება იდუმალებისა და რწმენის სფერო. მათ არ ჰყოფნით ზნეობრიობის შეგრძნება, რომ ჩაწვდნენ და იგრძნონ თავი ცოდვილად, რომ შეიგრძნონ და მიხვდნენ საკუთარი თავის შეცვლის აუცილებლობას ეკლესიის იდეალის მიხედვით, და არა ეკლესია შესცვალონ თავიანთ თავთან მისადაგებით. მათ არ ჰყოფნით სულიერი არისტოკრატიზმი, რომ ჯეროვნად შეაფასონ მემკვიდრეობისა და ტრადიციის მნიშვნელობა.

   ამჟამად ხშირად ისმის შემდეგი კითხვა: „მე მწამს ღმერთი და ჩემთვის მისაღებია სახარება. რიღასთვის არის საჭირო ეკლესია?" (გაგრძელება...)

   

თარგმნა მაია ნიკოლაძემ 

Xareba.net - ის რედაქცია