ეძიეთ ცოცხალი წმიდანი (ნაწილი 2) - არქიმანდრიტი იერომიელი (ფილიშვილი)

 

   ჩვენ კი უკვე გამოვკვეთეთ "ნამდვილის" ზოგიერთი ნიშან-თვისება: შენიღბულობა, ტყუილი (ცრუსწავლებათა მართლმადიდებლურად გასაღება), უკიდურესი ამპარტავნება, რაც იმაში გამოიხატება, რომ ხიბლის იმ სტადიაში იმყოფება, რომ მზად არის ღვთის წინაშე ცრუმოწმეობისათვისაც კი; ლიქნი მისდამი კეთილად განწყობილი ადამიანების მიმართ, ადამიანური გრძნობების, მიდრეკილებების, სიმპათიების ელემენტარულ ექსპლუატაციაში და შედეგად საკუთარი თავის შეგნებულ თავსმოხვევაში, ვითარცა მოძღვრისა და გულთა-მხილავისა. რა გაეწყობა?.. დროის ნიშანია იმიჯზე მუშაობა. აქ კი ყველას უკიდურესი სიფრთხილე გვმართებს; თუ რეკლამირებული, ხორციელი საკვების მიღებაზე ვფრთხილობთ, მით უმეტეს ეკუთვნის ეს სულიერს. აქ კი, როგორც თვალნათლივ ჩანს, სახეზეა სრული სულიერი დალტონიზმი. "ფასით ხართ ნაყიდნი; ნუ გახდებით ადამიანთა მონები" (1 კორ. 7, 23), გვაფრთხილებს მოციქული ამ შემ-თხვევისათვის.

   მამა გიორგისეული "გაღწევა" ეკლესიურ ენაზე ღმერთშემოსილობას ნიშნავს; უფრო ზუსტნი რომ ვიყოთ, მამაოს თეოზისის, განღმრთობის საწინააღმდეგოდ შემოაქვს თეოსოფიური ტერმინი - "გაღწევა".

    რას უნდა ნიშნავდეს იგი?

   თეოსოფიური სწავლებით, ადამიანი, როგორც ქმნილება, რამოდენ-იმე სხეულისაგან შედგება. ესენია: მიწიერი, ანუ მატერიალური, მშვინვიერი, მენტალური, ასტრალური და სულიერი. ადამიანის არსი არის მისი სული, ხოლო დანარჩენი სხეულები მხოლოდ დროებითი გარსია, რომელნიც მოსავენ და ხშირად ბოჭავენ კიდეც მის სულს. ადამიანის სული ღმერთის, ამ შემთხვევაში, უპიროვნო აბსოლუტის, იდენტურია. "ნამდვილმა" თავისი ძალისხმევით, შიმშილით (ამაზე შემდეგ გვექნება საუბარი), "ტანჯვით", და ა.შ. სპეცმეთოდებით უნდა გააღწიოს ანუ თავი დააღწიოს ზემოთ ჩამოთვლილი შემბოჭველი გარსების ტყვეობას. სული "გააღწევს" ღმერთამდე ანუ სული ხდება ღმერთი. ეს შეიძლება მოხდეს ერთ ადამიანურ ცხოვრებაში ან კვლავდაბადების რამოდენიმე ციკლის გავლის შემდეგ. ბოროტი წარმომავლობის სულები კი შეიძლება "ბოროტ" ცხოველებად, მაგა-ლითად, ვირთხებად მოგვევლინონ.

   აქედან მოდის მამაოს სწავლება სულისაგან წარსულის გახსენების შესახებ და კიდევ, ღმერთო შეგვინდე, რიგი წმიდანებისა თუ საერო მოღვაწეების ბუნებით ღმერთობის შესახებ. მამაოსათვის, ისევე როგორც თეოსოფთათვის, უცხოა პიროვნული ღმერთის ცნობა, გაღვთიურება ორი პიროვნების, ღმერთისა და ადამიანის სინერგი-ული ერთობაა და, რაც უმთავრესია, გაღვთიურება მხოლოდ და მხოლოდ ღვთის წყალობა და საბოძვარია გულშემუსვრილი და დამდაბლებული ადამიანის მიმართ და იგი განუზომლად აღემატება ნებისმიერ ადამიანურ თუ ადამიანის თაობათა ნებისმიერ ღვაწლსა და შრომას.

   "გაღწეულს" არ სჩვევია ადამიანური სისუსტეები, იგი თურმე ავადაც არ ხდება. თუ ხდება, ესეც სხვათა ცოდვების ზიდვის გამოა თურმე. მოკლედ "გაღწეული" ლამის არსთაგამრიგეა და საკუთარ თავს, მოწევნული უძლურებების გამო, ხშირად გვაყვედრის კიდეც. მო-ირგებს რა "გაღწეული" ანუ "ნამდვილი" სრული თავისუფლების მანტიას, ზოგ მოწინააღმდეგეს საავადმყოფოში აგზავნის, ზოგს სულაც ჯოჯოხეთში ან მოუსავლეთში. ამიტომაც "ნამდვილი" საკუთარ ძალაზე ლაპარაკობს და არა ღვთის მადლსა და წყალობაზე. "ნამდვილისათვის", რა თქმა უნდა, უცხოა და არაფერს ნიშნავს ჩვენი უფლის ტკბილი სიტყვები: "წყალობა მნებავს და არა მსხვერპლი".

   მოვუსმინოთ მამა გიორგის:

   "წმიდანს თავის მდგომარეობაში არც სტკივა და არც შია. როგორ შეიძლება, მას სტკიოდეს, როცა შეუძლია, გაქრეს და გაჩნდეს. შეუძლია, გაჩნდეს რამდენიმე კილომეტრის მოშორებით და არა მხოლოდ სულით, არამედ ხორციელადაც. აი, ასე ფლობენ წმიდანები დროს, სივრცეს და საკუთარ სხეულს. მაგრამ წმიდანები დედამიწაზე ჩამოდიან სატანჯველად - ადამიანთა გადასარჩენად". (გვ. 114).

   "საზოგადოების წარმოსახვის ჩარჩოებში მომწყვდეული წმიდანი, რა თქმა უნდა, არ იყო რეალური წმიდანის სახე. წიგნებში იწერებოდა წმიდანის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის ის მხარე, რომელიც ესმოდა საზოგადოებას, ხოლო ის, რაც არ ესმოდა და მიუღებელი იყო მისი წარმოსახვისათვის - არ იწერებოდა" (გვ. 125).

   "დიდი წმიდანი ფლობს დროს, სივრცეს და მატერიას. ცოდვილის გაწმენდა მხოლოდ შეგონებით შეუძლებელია. ცოდვილი იწმი-ნდება სულზე ძალის უშუალო ზემოქმედებით! სულს ქმედების წმიდა ცეცხლი უნდა შეეხოს!" (გვ. 129).

   "წმიდანები მარტო კეთილები კი არ არიან, არამედ სასტიკებიც. წმიდანებს მხოლოდ განკურნება კი არ შეუძლიათ, სენის შეყრაც ძალუძთ. წმიდანებს მხოლოდ ნუგეშისცემა კი არ შეუძლიათ, შიშის ზარისცემაც ძალუძთ. წმიდანები მხოლოდ მშვიდობისმყოფელნი როდი არიან. ისინი უძლეველი და დაუნდობელი მეომრებიც არიან. თქვენ თქვენი ავადმყოფური და ცოდვით დაბნელებული გონებით წარმოსახულ წმიდანებს ეძებთ. ასეთები ნამდვილები არ არიან!" (გვ. 80-81).

   "ერთხელ "შუაღამიანის" ლოცვისთვის გავიღვიძე და ვხედავ, სამი ვირთხა დიდი გულმოდგინებით ღრღნიდა ჩანთას, სადაც სახარება მედო. მივხვდი, ვინები მყავდა "სტუმრად!.." ჰოდა, ქრისტეს სახელით ვუბრძანე ნამდვილი სახე გამოეჩინათ!.. გამოაჩინეს კიდეც: ჩემს წინ სამი კაცი აღიმართა!.. ისინი დიდხანს არ ეშვებოდნენ ეკლესიას!.. ჰოდა, იმ ღამით ჩამიგდო ღმერთმა ხელში!.. ეს ვისთვის მეთქვა?! ვინ დამიჯერებდა?! - არავინ! - უფრო მეტი, გიჟად გამომაცხადებდნენ და "ფსიხუშკაში" გამაქანებდნენ!.. ორი, იმ სამი კუდიანიდან, დღესაც ცოცხალია ფიზიკურად!.. თუმცა, ეკლესიას მოსცილდნენ!.. ისინი თავისი სიკვდილით უნდა აღ-ესრულონ!.. მაშინ ღმერთი განამწესებს მათ, სადაც ჯერ არს!.. მე შემეძლო დამეხოცა მაშინ, როცა ვირთხის სხეულით იყვნენ!.. მაგრამ ვიცოდი, ვინებიც იყვნენ!.. ეს მათ თვითონაც აწყობდათ!.. ამით ისინი გაიხანგრძლივებდნენ სულიერ ყოფას სხვა სხეულში!.." (გვ. 300).

   და სხვა უამრავი ამდაგვარი.

   მკითხველს თავი ჯადოსნურ ზღაპარში ეგონება და მართლაც ეს ყვე-ლაფერი მხოლოდ ზღაპართმეტყველება გახლავთ. მას არაფერი აქვს საერთო რეალობასთან და მითუმეტეს მართლმადიდებლობასთან.

   თუკი "ნამდვილს" შეუძლია დროისა და სივრცის მართვა და გაქ-რობა და სხვა ადგილას გაჩენა, ცხადია, იგი დროშიც მოგზაურობს. "ნამდვილი" მიმოჰქრის წარსულსა და მომავალში. ე.ი. მას ისტ-ორიიდანაც უნდა ვიცნობდეთ. ყოველ შემთხვევაში ასე სჯერა მამა გიორგის და ამას დრომდე არ გვიმხელს. ჩვენ კი გვაქვს სერიოზული ეჭვი, რომ მას თავი, ღმერთო შემინდე, გიორგი ბრწყინვალე ჰგონია, მისი ახალი რეინკარნაციული სახით. ეს, რა თქმა უნდა, აბსურდია და დედაბრული ზღაპრები, მაგრამ მამაოს პოპულარობაც სწორედ იმაშია, რომ აბსურდი ეკლესიურ სწავლებად გაასაღა და მიმდევრებიც გაიჩინა.

   ამის შესახებ გვაფრთხილებდა პავლე მოციქული ქრისტიანობის გა-რიჟრაჟზე:

   "ამრიგად, გიმოწმებ ღვთისა და ქრისტე იესოს წინაშე, რომელიც განიკითხავს ცოცხლებსა და მკვდრებს თავისი მოსვლითა და თავისი სასუფეველით... ვინაიდან დადგება დრო, როდესაც საღ მოძღვრებას არ მიიღებენ, არამედ თავიანთი გულისთქმებით ამოირჩევენ ყურის მაამებელ მასწავლებლებს. ჭეშმარიტებას აარი-დებენ ყურს და ზღაპრებისაკენ მიმართავენ" (2 ტიმ. 4, 1-4).

   "გაღწევის" მითის საწინააღმდეგოდ დავიმოწმებთ თვით უფლის სი-ტყვებს:

   "არავინ ასულა ცაში, გარდა ციდან ჩამოსული კაცის ძისა, რომ-ელიც ზეცაშია" (იოან. 3, 13).

    შემდეგ, პავლე მოციქული გვიდასტურებს:

  ღმერთი "მკვიდრობს მიუწვდომელ ნათელში, რომელიც არავის უხილავს ადამიანთაგან და არც ძალუძს მისი ხილვა" (1 ტიმ. 6, 16).

   "ღვთისა არავინ არაფერი იცის, გარდა ღვთის სულისა" (1 კორ. 3, 11).

   გადავინაცვლოთ წმიდა მამებთან:

   ათანასე დიდი:

   "ღმერთი, თავისი არსით, ყველაფრის გარეთაა, მაგრამ თავისი ძა-ლის მოქმედებით ის ყველაფერშია".

   ბასილი დიდი ადასტურებს:

   "არავის არასოდეს უნახავს ღვთის არსი, მაგრამ გვწამს, რომ ის არსებობს, რადგან განგვიცდია მისი ენერგიის გამოვლინება".

   ღვთის არსისა და ენერგიების შესახებ მართლმადიდებლური პოზ-იციის დაცვა იყო წმიდა გრიგოლი პალამას ცხოვრებისა და მოღვაწეობის მთავარი მიზანი. მის სამოღვაწეო პერიოდს ეკლესიამ პალამისტური ომების ეპოქაც კი შეარქვა.

   "ღვთის არსში იგულისხმება მისი მყოფობა ჩვენი გაგების მიღმა, მის ენერგიებში კი - მისი ჩვენთან ახლოს მყოფობა. რადგან ღმერთი საიდუმლოა, რომელიც ჩვენი გაგების მიღმაა, ვერასოდეს შევიცნობთ მის შინაგან არსებას, არც ამ ცხოვრებაში და არც მომავალ, საუკუნო ცხოვრებაში. თუ შევძლებდით ღვთიური არსის შემეცნებას, ეს ნიშნავს, რომ ჩვენ ისევე გვეცოდინებოდა ღმერთი, როგორც მან იცის საკუთარი თავი; ამას კი ვერასოდეს შევძლებთ, რადგან ის შემოქმედია, ჩვენ კი - ქმნილებები. ღვთის შინაგანი არსი სამუდამოდ ჩვენი წვდომის მიღმაა, მაგრამ მისი ენერგიები, მადლი, სიცოცხლე და ძალა მთელ სამყაროს აღავსებს და უშუალოდ მისაწვდომია ჩვენთვის.

   ასე რომ, არსი აღნიშნავს ღვთის უკიდურეს ტრანსცენდენტალუ-რობას; ენერგიები კი - მის იმანენტურობასა და ყველგანმყოფობას.

   არასწორი იქნებოდა გვეფიქრა, რომ "ენერგიები" რაღაც "ნივთი-ერია", რომელსაც ღმერთი გვაძლევს, ასევე შეცდომა იქნებოდა ამ ენერგიების ღვთის "ნაწილად" მიჩნევა. ღმერთი არის მარტივი და დაუნაწევრებელი და არ გვაქვს ნაწილები. არსი აღნიშნავს მთლიან ღმერთს, როგორიც თვითონ არის; ენერგიები აღნიშნავს მთლიან ღმერთს, როგორიც მოქმედებაშია. ამგვარად, არსისა და ენერგიების განსხვავება საშუალებას გვაძლევს განვაცხადოთ, რომ მთლიანი ღმერთი მიუწვდომელია და ამავდროულად, მთლიანმა ღმერთმა სიყვარულის გამო თავისი თავი ადამიანისათვის მისაწვდომი გახადა.

   ღვთიურ არსსა და ღვთიურ ენერგიებს შორის ასეთი განსხვავე-ბების საფუძველზე შეგვიძლია დავადასტუროთ, რომ შესაძლე-ბელია, ღმერთსა და კაცს შორის პირდაპირი მისტიკური ერთობა, რასაც ბერძენი მამები ადამიანის თეოზისს, მის "განღმრთობას" უწოდებენ, მაგრამ გამოვრიცხავთ ამ ორს შორის რაიმე პანთეისტურ გაიგივებას, რადგან ადამიანი მონაწილეობს ღვთის ენერგიებში და არა არსში, მათ შორის არის ერთობა, მაგრამ არა შერევა ან აღრევა. თუმცა, ღვთიურთან "გაერთიანებული" ადამიანი მაინც ადამიანად რჩება, ის ამ დროს კი არ შთაინთქმება ან ქრება, არამედ მასა და ღმერთს შორის მუდმივად არსებობს "მე-შენ" ურთიერთობა, როგორც პიროვნებისა პიროვნებასთან.

  ასეთია ჩვენი ღმერთი: შეუცნობადი თავისი არსით და, ამავე დროს, შეუცნობადი თავისი ენერგიებით; ის ყველაფერ იმის მიღმაა და მაღლაა, რაც შეგვიძლია ვიფიქროთ და გამოვხატოთ მის შესახებ და მაინც უფრო ახლოსაა ჩვენთან, ვიდრე ჩვენი საკუთარი გული" (მიტროპოლიტი კალისტე უეარი).

   ასე რომ "გაღწევა" გარეგნულადაც და შინაარსობრივადაც უკიდურე-სად კადნიერი ტერმინია. ღმერთი ყველგანმყოფია და იგი არავის უქმნის დაბრკოლებებს მასთან მისაღწევად. ეს დაბრკოლება თავად ადამიანის ამპარტავნებაა. წმიდა მამების საერთო აზრით, ყველაფერი შეიძლება ჰქონდეს მოხიბლულს, გარდა სინანულისა. მხოლოდდა-მხოლოდ სინანულითაა შესაძლებელი იმ კედლის გადალახვა, რომელიც ჩვენი პირველწინაპრის შეცოდების გამო ღმერთსა და ადამიანს შორის აღიმართა.

   წმიდა ეპისკოპოსი ეგნატე ბრიანჩანინოვი წერდა:

   "სულის ტაძრის კარს პირველი მადლისმიერი გლოვა აღებს, იგი განბანს და განასპეტაკებს სულს იმ ნიჭების მისაღებად, რომლებიც სულიერი კანონების თანახმად გლოვას მოსდევს. ხორციელი კაცი ვერაფრით, ვერავითარ შემთხვევაში ვერ წარმოიდგენს სულიერ მდგომარეობებს; მან არც კი იცის, რა არის მადლისმიერი გლოვა: ამ მდგომარეობის შეცნობა მხოლოდ გამოცდილებით არის შესაძლე-ბელი. სულიერი ნიჭები საღმრთო სიბრძნით გაიცემა და ეს სიბრძნე ზრუნავს, რომ სიტყვიერმა ჭურჭელმა, რომელმაც ესა თუ ის ნიჭი უნდა მიიღოს, შეძლოს მისი დატევნა. ახალი ღვინო ხეთქავს ძველ ტიკებს (მათ. 9, 17)! ისიც შენიშნულია, რომ ჩვენს დროში სულიერი ნიჭები უდიდესი ზომიერებით გაიცემა - იმ უძლურების შესა-ბამისად, რომელსაც მთელი საქრისტიანო მოუცავს. ეს ნიჭები მხოლოდ ცხონებისთვის არის საკმარისი. და პირიქით: "ცრუ წარმოდგენა" უზომო სიუხვითა და საოცარი აჩქარებით არიგებს თავის "ნიჭებს".

   აქვე მოვიყვანთ X საუკუნის დიდი მისტიკოსი მამის, წმიდა სიმეონ ახალი ღვთისმეტყველის შეგონებებს:

   "ადამიანი, რაც უფრო მორჩილია, განაქიქებს საკუთარ თავს, არ მიიჩნევს გადარჩენის ღირსად, ტირის და აფრქვევს ცრემლებს გამუდმებით, ამის სანაცვლოდ, გულში ეღვრება სულიერი სიხა-რული და იმავდროულად ესახება იმედიც უტყუარ დასტურად გადარჩენისა." (საღვთისმეტყველო და სამოღვაწეო თავნი, 8).

   "ყბედსა და მოჩვენებითს ხომ უგანათლებულესად და სულიერად თვლიან, ხოლო სიტყვაძვირსა და წყნარს პირუტყვად და ენაბრგვი-ლად სახელდებენ.

   სულიწმიდაზე მოლაყბეთაგან, დიდად გონიერნი და დემონური სიამაყით მზვაობარნი მაღალფარდოვნად და ომახიანად მსჯელო-ბენ და მათი სიტყვები განცვიფრებას უფრო იწვევს, ვიდრე გულაჩვილებასა და სინანულს. მას, ვინც დოლაბივითაა წყალმარჩხ მდინარეში, მუცლით მეზღაპრეა ან ვაი მეცნიერი და სულის ხსნის ამბებზეც აბდაუბდად მიედმოედება, აქებენ და ადიდებენ. ამგვარად, მათ შორის არავინ ჩანს იმდენად კეთილგონიერი, რომელსაც საქმის ვითარების რეალურად შეცნობა და წარმოჩენა შეეძლოს." (საღვთისმეტყველო და სამოღვაწეო თავნი, 27-28).

   ღმერთი თავისი მადლით ანუ საღვთო ენერგიებით, მოქმედებს, რო-გორც აბსოლუტურად თავისუფალი (და არა პროგნოზირებადი) პიროვნება და შეუზღუდავია ნებისმიერი "გაღწევადობითა" თუ "გაღწეულით".

   "სულიწმიდით დაწინდვა მათთათვის ძნელად ასახსნელია, ვინც იგი მოიხვეჭა, რამეთუ მისაწვდომიცაა და მიუწვდომელიც, ხელშესახებიც და ხელუხლებელიც, ხილულიც და უხილავიც; აცხოვრებს, ამეტყველებს და ამოძრავებს იმას, ვის სხეულშიაც ჩასახლდება, თითქოს საიდუმლო სამალავიდან ამოფრინდაო, ისე სტოვებს მათ და კვლავ უბრუნდება მოულოდნელად. აქედან გამომდინარე, შეიძლება დავასკვნათ, რომ მუდმივად როდი ჩასახლდება სულიწმიდა ამა თუ იმ პიროვნებაში, არამედ დროებით და მისი ამგვარი მოგზაურობა იმაზე მიანიშნებს, რომ ადვილი შესაძლებელია უკან აღარასოდეს დაბრუნდეს." (საღვთისმეტყველო და სამოღვაწეო თავნი, 53).

   მავანი იკითხავს, რა საჭიროა ეკლესიის მოძღვართა და წმიდანთა ამდენი მოხმობა, მამა გიორგი ხომ უბრალოდ, "ჩარჩოების" გარეშე ლაპარაკობსო. მოყვასნო, ჩემი პასუხიც სწორედ ის გახლავთ, რომ ეკლესიის წმიდა მამები საოცრად ერთსულოვანნი არიან საღვთის-მეტყველო საკითხებში, მითუმეტეს ისეთში, რასაც თეოზისი, ადამიანის გაღვთიურება ჰქვია; და არც შეიძლება სხვანაირად ყოფილიყო; მათში ხომ ერთი სული მოქმედებდა. შემდეგ, თუ "ჩარჩოებად" ეკლესიის დოგმატებს ვგულისხმობთ, მათ გარეშე ეკლესია იმ უგალავნო ციხეს ემსგავსება, სადაც თავისუფლად დათარეშობენ მტრული ძალები. ე.ი. ციტადელი უკვე აღებულია. ასეთივე ბოლო აქვს ლაგამმიშვებულ სულიერ საქმიანობას. ბოლოს იგი ეშმაკთა დასაცინი ხდება ხოლმე. ღირსი მამები სულიერ ღვაწლს მეცნიერებათა მეცნიერებას უწოდებენ. ამიტომ, შეიძლება მიწიერ მეცნიერებებში გვსმენია უბრალო და საყოველთაოდ ხელმისაწვდომი და გონმისაწვდომი განმარტებები, მაგალითად, "სახალისო ფიზიკა", "სახალისო მათემატიკა", მაგრამ, ღმერთო შეგვინდე, არ არსებობს სახალისო მისტიკა ან სახალისო ღვთისმეტყველება. ამაზე ამბობდა იერემია წინასწარმეტყველი:

   "წყეულიც იყოს, ვინც დაუდევრად აკეთებს უფლის საქმეს." (იერ. 48, 10).

   ღმერთმა დაგვიფაროს ასეთი დაუდევრობისაგან. (გაგრძელება...)

   

არქიმანდრიტი იერომიელი (ფილიშვილი) 

წიგნიდან "თანამედროვე ცრუსწავლებათა სამხილებლად" 

Xareba.net - ის რედაქცია