"მართლმადიდებლური სულიერების" განსაზღვრება - ნავჰაკტის მიტროპოლიტი იეროთეოზ (ვლახოსი)

 

 

  სანამ მართლმადიდებლურ სულიერებაზე ვისაუბრებდეთ, ცალ-ცალკე და ზუსტად განვსაზღვროთ ორივე სიტყვა "მართლმა-დიდებლობა" და "სულიერება". ამგვარად იქცეოდნენ ეკლესიის წმინდა მამები. ღირსი იოანე დამასკელი თავის შესანიშნავ ნაშრომში "შემეცნების საწყისები", კერძოდ "ფილოსოფიურ თავებად" წოდებულ მონაკვეთში განმარტავს სიტყვების: "არსი", "ბუნება", "ჰიპოსტასი", "პირი", "მოვლენა" და ა.შ. მნიშვნელობას. ვიანაიდან ტერმინი კონტექსტის შესაბამისად შეიძლება სხვადასხვაგვარად განისაზღვ-როს, დამასკელი განგვიმარტავს, თუ რატომ განსაზღვრა ისინი სწორედ ამგვარად.

   ზედსართავი "მართლმადიდებლური" წარმოდგება არსებითი სახე-ლისაგან "მართლმადიდებლობა". ეს ნიშანია, რომლითაც მართლმა-დიდებლური ეკლესია განსხვავდება სხვა ქრისტიანული აღმსა-რებლობებისაგან. სიტყვაში "მართლმადიდებლობა" ღმერთსა და ქმნილებაზე ჭეშმარიტი ცოდნა იგულისხმება. ამგვარ განსაზღვრებას წმინდა ანასტასი სინაიტი გვთავაზობს.

   "მართლმადიდებლობა არის სიყალბეს მოკლებული ცოდნა ღმერთ-ისა და ქმნილების შესახებ. ე.ი. ჭეშმარიტი ცოდნა ყველაფერზე ანუ სწავლება არსობრივზე". (წმ. ანასტასი სინაიტი).

   ტერმინი "მართლმადიდებლობა" (ბერძ. ორთოდოქსია) ორი სიტყ-ვისაგან შედგება: მართალი, ჭეშმარიტი (ორთოს) და დიდება (დოქსა). სიტყვა "დოქსა", ერთი მხრივ, სარწმუნოებას, სწავლებას, რწმენას, ხოლო, მეორე მხრივ, დიდებისმეტყველებას გულისხმობს. ეს შეხედულებანი მჭიდრო კავშირშია ერთმანეთთან. ღმერთზე მართებულ სწავლებაში იგულისხმება მართებული დიდებისმეტყ-ველება ღვთისა, ვინაიდან, თუ ღმერთი აბსტრაქტულია, მაშინ მისდამი ლოცვაც აბსტრაქტული იქნება. ხოლო თუ ღმერთი პიროვნულია, შესაბამისად ლოცვაც პიროვნულ ხასიათს იძენს. ღმერთმა განგვიცხადა ჭეშმარიტი სარწმუნოება, ჭეშმარიტი სწავლება. ჩვენც ვაღიარებთ, რომ სწავლება ღმერთზე და ყოველივეზე, რაც პიროვნების ცხონებასთანაა დაკავშირებული, არის გამოცხადება ღვთისა და არა ადამიანის მონაგონი.

   ღმერთმა განუცხადა ჭეშმარიტება იმ ადამიანებს, რომლებიც იყვნენ ამისთვის მზად. იუდა მოციქული, ძმა უფლისა, მოგვიწოდებს ვიღვაწოთ "ერთ გზის მოცემულისა მისთვის წმიდათა სარწმუნოებისა" (იუდ. 1.3). აქ, ისე როგორც წმინდა წერილის სხვა მონაკვეთებში, ცხადად ჩანს, რომ ღმერთმა საკუთარი თავი განუცხადა პირველ რიგში წმინდანებს, ანუ მათ, რომლებმაც თავიანთი სულიერი მდგომარეობით შეძლეს ამ გამოცხადების აღქმა-ათვისება. წმინდა მოციქულები ჯერ განიწმინდნენ, ხოლო შემდეგ აითვისეს, მიიღეს გამოცხადება. ღვთაებრივი სწავლება მათ თავიანთ სულიერ შვილებს გადასცეს არა მხოლოდ სწავლების სახით, არამედ მეტწილად საიდუმლოებების მეშვეობით, სწორედ თავიანთი სულიერი ღვაწლის შედეგად. ჭეშმარიტი სარწმუნოების დაცვის მიზნით მოციქულებმა და წმინდა მამებმა განსაზღვრებებსა და დოგმატებში ასახეს ყოველივე. ჩვენ დღესაც ვაღიარებთ ამ დოგმატებსა და განსა-ზღვრებებს. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ვაღიარებთ განცხადებულ ჭეშმარიტებას და განკურნების მიზნით ვიმყოფებით ეკლესიის წიაღში. ვინაიდან სარწმუნოება, ერთი მხრივ, ჩვენი განწმენდისა და განკურნების, მეორე მხრივ განღმრთობის (თეოზისი) პირდაპირი გზაა მათთვის, ვინც აირჩია ეს გზა.

   არსებითი სახელი "სულიერება" (პნევმატიკოტის) უკავშირდება ზე-დსართავს "სულიერი" (პნევმატიკოს). შესაბამისად, სულიერება არის სულიერი ადამიანის მდგომარეობა. სულიერ ადამიანს ქცევისა და აზროვნების განსაზღვრული წყობა გააჩნია: ის არასულიერი ადამიანისაგან განსხვავებული, განსაკუთრებული მოტივებით ხელმ-ძღვანელობს.

   მართლმადიდებლური ეკლესიის სულიერებას არ მივყავართ აბსტ-რაქტულ რელიგიურ ცხოვრებამდე, ის არ გახლავთ ადამიანის შინაგანი ძალისხმევის ნაყოფი. სულიერება არ არის აბსტრაქტული რელიგიური ცხოვრება, იმიტომ რომ ეკლესია სხეულია ქრისტესი და არა რიგითი რელიგია, რომელსაც ღმერთის თეორიულად სწამს. წმინდა სამების მეორე პირმა, ღვთის სიტყვამ, ადამიანის ბუნება მიიღო, თავის ჰიპოსტასში (შეურწყმელად და განუყოფელად) შეიერთა ღვთაებრივ ბუნებასთან და ჩვენთვის გახდა თავი ეკლესიისა. ამრიგად, ეკლესია არის სხეული ქრისტესი. სულიერებაც არ გახლავთ ფშვინვიერი ენერგიების, როგორებიცაა: აზროვნება, გრძნობა, მრისხანება და მისთ. გამოვლინება. მნიშვნელოვანია ამის გააზრება, ვინაიდან მრავალი ადამიანი სულიერად სახელდებს მათ, ვინც თავის გონებრივ მონაცემებს ავითარებს: მეცნიერებს, მხატვრებს, პოეტებს, მსახიობებს. მსგავსი განმარტება მიუღებელია მართლმადიდებლური ეკლესიისთვის. ცხადია, მეცნიერების და პოეტების საწინააღმდეგო არაფერი გვაქვს, მაგრამ ვერ ვუწოდებთ მათ სულიერ ადამიანებს ამ სიტყვის მართლმადიდებლური შეფასებით.

   პავლე მოციქულის სწავლებით, სულიერი ადამიანი რადიკალურად განსხვავდება ფშვინვიერისაგან. სულიერი ის ადამიანია, რომელშიც მოქმედებს სულიწმინდა. ხოლო ფშვინვიერია, ვისაც აქვს სული და სხეული, მაგრამ ვინც არ მოიხვეჭა სულიწმინდის მადლი, რომელიც სულს ცხოვრებას ანიჭებს.

   ფშვინვიერი ადამიანი არ აღიარებს იმას, რაც ღვთის სულისაა, იმი-ტომ რომ ამას უგუნურებად მიიჩნევს. ის ვერ იაზრებს ამას, ვინაიდან საამისოდ სულიერი განსჯაა საჭირო. სულიერი ადამიანი კი ყოველივეს მართებულად განსჯის, ხოლო მისი განსჯა არავის ძალუძს. (1 კორ. 2.14-15).

   იმავე კორინთელთა ეპისტოლეში პავლე მოციქული სულიერ ადამ-იანს განასხვავებს ხორციელისაგან. ხორციელი ადამიანის გულში არ მკვიდრობს სულიწმინდა, მაგრამ სულისა და სხეულის დანარჩენ ფუნქციებს ინარჩუნებს. ამიტომ ტერმინი "ხორციელი ადამიანი" არა სხეულს, არამედ ფშვინვიერ ადამიანს გულისხმობს, რომელიც მოკლებულია სულიწმინდის მადლს და თავის მოქმედებებში ე.წ. ბიოლოგიური "მეს" ანაბარაა.

   "და მე, ძმანო, ვერ უძლე სიტყვად თქუენდა, ვითარცა სულიერთა, არამედ ვითარცა ხორციელთ, ვითარცა ჩვილთა ქრისტეს მიერ. სძე გასუ თქუენ და არა საჭმელი, რამეთუ არღა გეძლო, არამედ არცაღა გიძლავს; რამეთუ წუთღა ხორციელვე ხართ. რამეთუ სადაღა თქუენ შორის შური და ხდომაჲ და განწვალებანი, არა ხორციელვეღა ხართ და კაცობრივ იქცევით? (1 კორ. 3. 1-3).

   ზემოხსენებული ეპისტოლეს მონაკვეთს თუ შევადარებთ რომაელ-თა მიმართ ეპისტოლეს სიტყვებს, სადაც საუბარია მადლში ქრისტიანთა ღვთის შვილობაზე, დავრწმუნდებით, რომ პავლე მოციქულის თანახმად, სულიერი ადამიანი ისაა, ვინც გახდა ძე ღვთისა მადლში. "რამეთუ რომელნი სულითა ღმრთისათა ვლენან, ესენი არიან ძენი ღმრთისანი... არამედ მიგიღებიეს სული იგი შვილობისა, რომლითა ვღაღადებთ: აბბა, მამაო! (რომ. 8. 14). სულიერი ადამიანი, რომელიც გრძნობს სულიწმიდას თავის გულში. მას მტკიცედ სწამს, რომ მასში მკვიდრობს უფალი, რომ ის ძე ღვთისაა მადლით და თავის გულში ღაღადებს: აბბა მამაო". წმინდანები ამბობენ, რომ მსგავსი სულიერი ღაღადისი არსობრივად გახლავთ გონებრივ-გულითადი ლოცვის ნიშანი.

   წმინდა ბასილი დიდმა გამოიკვლია შემდეგი სიტყვების არსი: "ად-ამიანი ყოვლადწმინდა სულის ტაძარი ხდება". შემდგომ ამისა მან თქვა, რომ სულიწმიდის ტაძარია ადამიანი, რომლის გონება განსაცდელისა და მუდმივი საზრუნავებისაგან არ მიეცემა უი-მედობას, არამედ მიილტვის ღვთისკენ და ესაუბრება მას. ამრიგად, სულიერი ადამიანის შინაგან სამყაროში მკვიდრობს სულიწმიდა, რაც ღვთის განუწყვეტელი ხსოვნით დასტურდება.

   წმინდა გრიგოლ პალამას სიტყვებია: როგორც აზროვნებით დაჯი-ლდოებულ ადამიანს უწოდებენ გონიერს, ასევე სულიწმიდით განღმრთობილ ადამიანს ეწოდება სულიერი. ამრიგად, სულიწმიდის მადლით აღორძინებულ "ახალ ადამიანს" სულიერი ეწოდება.

   ამ მოსაზრებას ყველა წმინდა მამა ერთხმად იზიარებს. მაგალითად, ღირსი სვიმეონ ახალი ღვთისმეტყველი ამბობს, რომ სულიერია ის ადამიანი, ვინც კეთილგონიერი, დამთმენი და მდაბალია, ვინც ლოცულობს და ჭვრეტს ღმერთს. "მუდმივად შინაგანი ღვაწლით დაკავებული ადამიანი ბრძენი, დიდსულოვანი, მოწყალე და თავმდაბალი ხდება. უფრო მეტიც, ის მჭვრეტელი, ღვთისმეტყველი და მლოცველია. სწორედ ამას გულისხმობს მოციქული სულიერ ადამიანში". (ღირსი სვიმეონ ახალი ღვთისმეტყველი).

   ღირსი სვიმეონ ახალი ღვთისმეტყველის აზრით, ვიდრე აზროვნება (ლოგიკონი) და გონება (ნუსი), როგორც ადამიანის სულის ნაწილნი, შემეცნებასა და განცდაში არ "შეიმოსება" ქრისტეს ხატებით, ადამიანს ხორციელი ეწოდება. ხორციელი ადამიანი ბრმას ჰგავს, რომელიც ვერ ხედავს მზის შუქს. ის ბრმაც არის და მკვდარიც. ხოლო სულიერი ადამიანი სულიწმიდის ენერგიით ცოცხლობს ღმერთში.

   როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, სულიწმიდის მადლი ხორციელ ადამ-იანს სულიერად გარდაქმნის. ამიტომ მართლმადიდებლური სწავ-ლების თანახმად, სულიერი ადამიანი, არსობრივად, წმინდანია.

   ცხადია, იმ თვალსაზრისით ვამბობთ წმინდანიაო, რომ ის ამა თუ იმ დოზით განმაღმრთოებელი ღვთის ენერგიის თანაზიარი ხდება. წმინდანები მართლმადიდებლური სულიერების მატარებელნი და გამომხატველნი არიან. ისინი ღმერთში ცხოვრობენ და მუდმივად ადასტურებენ ამას თავიანთი ღვაწლით. ამ ნიშნით მართლმა-დიდებლური სულიერება მოკლებულია აბსტრაქციზმს, ის წმინდანთა პიროვნებებში მკვიდრობს. ამიტომ წმინდანები არა უბრალოდ კარგი და მაღალზნეობრივი, ამ სიტყვის ზუსტი მნიშვნელობით, ადამიანები არიან, არამედ სულიწმიდის ჭურჭლებიც. ჩვენ წმინდანთა არსებობის მტკიცებულება გაგვაჩნია. პირველ ყოვლისა, ეს მათ მიერ მართლმადიდებლური სწავლების დაცვაში გამოიხატება. წმინდანები ითვისებენ ღვთის მცნებებს და ცხოვრობენ ამით. წმინდანები მსოფლიო კრებების შეუცდომელი საზომებია. კიდევ ერთი მტკიცებულება წმინდანობისა მათი წმინდა ნაწილებია. ეს დასტურია იმისა, რომ მოღვაწეობის შედეგად ღვთის მადლმა სხეულიც გარდაქმნა.

   ეკლესიის მთავარი მიზანია, მიიყვანოს ადამიანი განღმრთოებამდე, ღმერთთან ერთობასა და ურთიერთობამდე.

   ამრიგად, მართლმადიდებლური სულიერება - ქრისტეში ცხოვრების გამოცდილებაა, ღვთის მადლით აღორძინებული ახალი ადამიანის ატმოსფეროა. საუბარია არა აბსტრაქტულ, ემოციურ და ფსიქო-ლოგიურ მდგომარეობაზე, არამედ ადამიანის ღმერთთან ურთიერ-თობაზე.

   ამ ნიშნით შეგვიძლია მართლმადიდებლური სულიერების ზოგიე-რთი მახასიათებელი გამოვავლინოთ. ერთი მხრივ, ის ქრისტე-ცენტრულია, ვინაიდან ქრისტე - ერთადერთი "კურნების საშუალებაა" ადამიანებისთვის ღვთაებრივი და კაცობრივი ბუნების, ქრისტეს პიროვნებაში ჰიპოსტასური შეერთების ძალმოსილებით; მეორე მხრივ, მართლმადიდებლური სულიერება ტრიადოცენტრულია, ვინაიდან ქრისტე, ძე ღვთისა, მამისა და სულიწმიდისაგან განუყოფელია. ეკლესიის ყოველი საიდუმლო წმინდა სამების სახელით აღესრულება. ქრისტე - თავია ეკლესიისა და ის არ მოიაზრება ეკლესიის მიღმა. შედეგად, მართლმადიდებლური სულიერება ეკლესიურცენტრულია, ვინაიდან მხოლოდ ეკლესიაში შეგვიძლია მივაღწიოთ ქრისტესთან ერთობას. დაბოლოს, მართლმადიდებლური სულიერება არ არსებობს ეკლესიის საიდუმლოებებისა და მოღვაწეობრივი ცხოვრების გარეშე.

 

 

Xareba.net - ის რედაქცია